گفتمان اصلاح معرفت ديني در عصر مشروطه (مطالعه ي موردي: روزنامه ي حبل المتين تهران)

مواجهه ي نخبگان ايراني عصر مشروطه با تمدن غربي زمينه ساز فرآيند فرهنگ پذيريِ مفاهيم و دستگاه هاي انديشه ي غربي از سوي انديشه وران اين برهه ي تاريخي و به تبع آن صورت بندي گفتمان هاي سنت گرا، تجددگرا و اصلاح معرفت ديني شد. بازتابندگي باورداشت هاي اين گفتمان ها در زيست جهان كنوني ايران ضرورتي حياتي به بازانديشي شاخصه هاي گفتمان هاي مزبور مي دهد. بازشناسي شاخصه هاي گفتمان اصلاح معرفت ديني در روزنامه ي حبل المتين تهران پاسخي بدين ضرورت است. تحليل انتقادي گفتمان چارچوبي نظري است كه با تكيه بر آن از شاخصه هاي گفتمان اصلاح معرفت ديني در روزنامه ي حبل المتين پرده برداري مي كنيم. از كاربست اين چارچوب نظري چنين برداشت مي شود كه مولفه هاي بافتار تاريخي عصر مشروطه همچون ورود انديشه هاي جديد، استبداد، استعمار و شكست اصلاحات سياسي تعين بخش «مناسبات شريعت و تجدد» به مثابه ي گره گاهي بود كه گفتمان اصلاح معرفت ديني حول آن مفصل بندي شد. احياي آموزه هاي قرآني، بازگشت به اسلام اصيل، بازتعريف نقش روحانيت، ضرورت وحدت مسلمانان و رعايت حقوق اقليت هاي ديني مهم ترين شاخصه هاي گفتمان اصلاح معرفت ديني در روزنامه ي حبل المتين بود كه به واسطه ي كنش بيناگفتماني جذب عناصر گفتمان هاي سنت گرا و تجددگرا حول گره گاه «مناسبات شريعت و تجدد» مفصل بندي شد.