ارزيابي و شبيه‌سازي تغييرات كاربري زمين پيرامون شهرها با استفاده از مدل CA-Markov (نمونه موردي: شهر مياندوآب)

(Evaluation and Simulation of Urban FringeLand-use Changes by Using CA-Markov Model (Case Study: Miandoab City

توسعه سريع شهري در دهه­ هاي اخير موجب تغييرات وسيعي در الگوي كاربري زمين پيرامون شهرها شده و تأثيرات زيست­ محيطي و اجتماعي–اقتصادي زيادي را به همراه داشته است. در اين زمينه، ارزيابي تغييرات كاربري زمين و شبيه­ سازي تغييرات آتي آن مي­ تواند در برنامه ­ريزي­ ها و سياست گذاري­ هاي شهري راهگشا باشد. تركيب سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) و سنجش از دور (RS) مي­ تواند ابزار مناسبي براي گردآوري داده ­ها و تحليل تغييرات كاربري زمين باشد. اين مقاله براي ارزيابي و شبيه ­سازي تغييرات كاربري زمين صورت گرفـته در شهر مياندوآب از مدل CA-Markov استفاده مي ­نمايد. ابتدا، با استفاده از تصاوير ماهواره ­اي چندزمانه­ اي مربوط به سال­ هاي 1363، 1376 و 1390 نقشه­ هاي پوشش/كاربري زمين شهر و اراضي اطراف آن ايجاد گرديد و تغييرات صورت گرفته مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حكايت از افزايش 1013 هكتاري مساحت شهر و مناطق ساخته­ شده اطراف شهر و كاهش 1114 هكتاري كاربري مزارع طي 27 سال گذشته دارد. سپس، با استفاده از مدل ماركوف، ماتريس مناطق گذار كاربري ­ها در فاصله سال ­هاي 1390-1363 محاسبه گرديد. در مرحله بعد، نقشه ­هاي تناسب مكاني كاربري­ ها با استفاده از روش­ هاي ارزيابي چندمعياره (MCE) ايجاد گرديد. در نهايت، براي پيش­ بيني تغييرات آتي كاربري زمين تا سال 2025 از مدل CA-Markov استفاده گرديد. نتيجه شبيه­ سازي، حاكي از روند مداوم كاهشي در اراضي كشاورزي و روند مداوم افزايشي در اراضي شهري مي­باشد. بنابراين، اگر روند كنوني تغييرات بدون اتخاذ يك سياست توسعه پايدار ادامه يابد افت شديد شاخص­هاي زيست­ محيطي و اجتماعي-اقتصادي را به­ دنبال خواهد داشت.

The rapid urban growth of recent decades in Iran has resulted in extensive changes in urban fringe land-use patterns.It has also had considerable environmental and socio-economic impacts on these areas.Assessing changes of the past land-use patterns and simulation of their future changes are of vital importance inpolicy making and planning processes. Combination of geographic information system (GIS) and remote sensing (RS) may producea suitable tool for gathering and analyzingdata regarding land use changes. This articleuses the CA-Markov model to assess and simulate changes in land use patterns in Miandoab city.In the first stage, by using the multi-temporal satellite imagery for the years 1984, 1997 and 2010, the urban and urban fringe cover/land-use maps was created and changes was evaluated. Results indicate thatin the period of 27 years, urban and urban fringe land area increased to 1013 hectares and farm land-use area decreased to 1114 hectares. Then, by using Markov model, matrix of transition area of land-uses for the period of 1984-2010was calculated. In the next stage, the suitability maps of land-uses by using of mulicriteria evaluation methods were created. Finally, for forecasting the future changes of land-uses until the 2025 year, we used the CA-Markov model. Simulation results, indicatethat thedecline trend in farm lands and the trend increase in urban lands will continue. Therefore, if the current trend of changes continues without a sustainable development policy, it will have to a serious downfall in environmental and socio– economic conditions.