بررسي توزيع فضايي– مكاني كاربري فضاي سبز در منطقه يك شهر تهران با تأكيد بر پايداري زيست محيطي

Analysis of the Spatial Distribution of Green Space in the Zone One of Tehran with an Emphasis on Environmental Sustainability

هدف اصلي اين پژوهش، بررسي توزيع فضايي- مكاني، فضاي سبز در منطقه يك تهران با رويكرد پايداري زيست‌محيطي است. روش تحقيق به لحاظ هدف، كاربردي و به لحاظ روش توصيفي- تحليلي مي‌باشد. از طريق مطالعات كتابخانه‌اي و سازمان‌هاي مربوطه اطلاعات اوليه به دست آمده و با بهره‌گيري از محيط GIS، روش‌هاي رياضي و آماري مانند: تكنيك ويليامسون، ضريب آنتروپي، روش سنجش سطح تمركز، منحني لورنز، ضريب مكاني و ضريب توزيع ميزان تمركز و تعادل فضايي كاربري فضاي سبز منطقه بررسي و براي ارزيابي زيست محيطي از مدل SWOT بهره گرفته شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه با توجه به جمعيت 439467 نفري منطقه، سرانه­ فضاي سبز آن 3/91 متر مربع است و توزيع آن در نواحي 10 گانه نامتعادل است. ناحيه 6 و 10 با بالاترين ميزان شاخص نابرابري و آنتروپي، با سرانه 20/88 و 9/8 متر مربع و داشتن 38 و 37 پارك و بوستان در بهترين شرايط و ناحيه 1 و 8 با پايين‌ترين ميزان شاخص نابرابري و آنتروپي، با سرانه 1/5 و 2/12 و داشتن 7 و 9 پارك و بوستان در بدترين شرايط قرار دارند و بر اساس روش‌هاي آماري استفاده شده فضاي سبز منطقه از توزيع فضايي نامتعادلي برخوردار است. در دهه‌هاي 60 و 70 تمايل به ساخت و ساز در نواحي شمالي بيشتر بوده است و حدود 45 درصد از باغات منطقه در فاصله اين سال‌ها نابود شده‌ است و بيشترين تخريب در ناحيه 2 اتفاق افتاده است. نتايج حاصل از SWOT نشان مي‌دهد، امتياز منطقه در ارزيابي عوامل داخلي برابر 2/3 و در ماتريس عوامل خارجي 2/1 است كه نشانگر شرايط نامطلوب در توسعه منطقه يك و از بين رفتن پتانسيل‌هاي زيست محيطي دارد. به اين معني كه نقاط ضعف و تهديدهاي موجود بيشتر از نقاط قوت و فرصت‌ها است و ادامه اين روند باعث از بين رفتن شرايط زيست محيطي منطقه خواهد شد.

The main objective of this study is to investigate the spatial distribution of green space in the zone one of Tehran toward environmental sustainability. The research method applied contains both descriptive and analytical methods. The preliminary data obtained through library research and related infrastructure and by taking advantage of GIS, Mathematical and statistical methods available, such as: technique Williamson, entropy index, measuring the level of concentration, Lorenz curve factor and factor spatial distribution, concentration and balance Space of green space area to assess the environmental review and SWOT model are used. The results show that the population of 439467 people, according to the region of 3.91 square meters per capita green space and its distribution is uneven in parts of 10 children. Area 6 and 10 with the highest inequality index and entropy, with per capita 20.88 and 9.8 square meters and having 38 and 37 parks and gardens in the best conditions and Area 1 and 8 with the lowest inequality index and entropy, with per capita 1.5 and 2.12 and having 7 and 9 parks and gardens are in the worst condition and based on the statistical methods used, the green space of the spatial distribution is unbalanced. In the 60s and 70s tend to be higher in the northern areas of construction and about 45 percent of the region's orchards have been destroyed in these years and the greatest destruction in area 2. SWOT shows the results of the rating in the evaluation of internal factors of 2.3 and 2.1 is the matrix of external factors Reflecting the adverse conditions in regional development and the elimination of a potential environmental. This means that weaknesses than strengths, opportunities, and threats and continue this process will eliminate the prevailing environmental conditions.