نقش و جايگاه اقتصادي تعاوني‌ها در برنامه‌ريزي‌هاي توسعه پايدار روستايي (مطالعه موردي: تعاوني‌هاي صيادي جزيره قشم)

The Role and Economic Position of Cooperatives in Sustainable Rural Development Planning Case Study: Qeshm Island Fisheries Cooperatives

توسعه منابع انساني در ريشه كني فقر نقش مهمي دارد. نيمي از جمعيت جهان در نواحي روستايي زندگي مي‌كنند كه با فقر زياد، سوء تغذيه و سطح سواد كم دست به گريبان مي‌باشند. رفع معظلات اين جمعيت عظيم از طريق برنامه‌ريزي آگاهانه و توسعه پايدار است. توسعة پايدار روستايي فرايند ارتقاي همه جانبة زندگي روستايي از طريق زمينه سازي و ترغيب فعاليت‌هاي همساز با قابليت‌ها و تنگناهاي محيط (به مفهوم عام آن) مي‌باشد. از اينرو، زمينه سازي هاي ساختاري در چهار جنبة عام محيطي-اكولوژيك، اجتماعي-فرهنگي، اقتصادي- سياسي و كالبدي-فضايي مي‌تواند به كاركرد مناسب اين فرايند بي انجامد. توسعه پايدار روستايي به نوبه خود با مشاركت روستاييان در تصميم سازي، اجرا، سهم بردن ازمنافع و نظارت و ارزيابي تحقق مي‌يابد. از اينرو، تعاوني‌ها بواسطه روح مشاركتي خود، ابزاري جهت توسعه بخش‌هاي حاشيه‌اي جامعه محسوب مي‌شوند. تنوع، اساس ثبات و پايداري است و هر اندازه سيستمي متنوع‌تر گردد، پايداري و پويايي آن در طول زمان و در مكانهاي مختلف در مقابل تنشهاي دروني و بيروني نيز حفظ مي‌گردد. امروزه تنوع بخشي به اقتصاد روستايي يكي از رويكردهاي تحقق توسعه پايدار روستايي است. در سال‌هاي اخير، نقش ويژه­ي تعاوني­ها به عنوان يكي از بخش­هاي بسيار مهم اقتصاد با توجه به ابلاغيه مقام معظم رهبري شكل جديدتر و جدي­تري به خود گرفته است. بررسي تعاوني­هاي موجود حكايت از آن دارد كه با ساختارهاي سنتي موجود نمي­توانند داراي كارايي و اثربخشي و در نهايت كاركرد پويا و مطلوب تضمين كننده بقاء و دوام آن در بلند مدت باشند. تحقيق حاضر با هدف بررسي و مقايسه كارايي و بهره وري تعاوني‌هاي صيادي مستقر در دو ساحل شمالي و جنوبي جزيره قشم صورت گرفت. روش تحقيق حاضر از نوع توصيفي بوده و جامعه آماري شامل 13 تعاوني صيادي اعم از فعال و غير فعال در سطح جزيره قشم بوده است. داده‌هاي آماري به روش پيمايشي و از طريق تهيه و تكميل پرسشنامه و مراجعه به اسناد شركت‌هاي تعاوني و اداره شيلات و مصاحبه با اعضاي تعاوني‌ها و كارشناسان شيلات جمع آوري شد. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم افزار Spss و Excel صورت گرفت. طبق نتايج تحقيق، حدود 21 درصد از تعاوني‌ها فعال و مابقي تقريباً غير فعال بودند. ميزان كارايي و بهره وري و سرمايه گذاري اوليه تعاوني‌هاي صيادي سواحل جنوبي بيشتر از تعاوني‌هاي صيادي سواحل شمالي بود. همچنين، ميزان سود ناخالص و خالص تعاوني‌هاي صيادي سواحل جنوبي از تعاوني‌هاي صيادي سواحل شمالي بيشتر بود. در تحقيق حاضر مشخص شد كه ساختار و عملكرد تعاوني‌هاي صيادي مستقر در جزيره قشم از ضوابط و قوانين عمومي تعاوني‌ها تبعيت ندارد كه اين امر بر كارايي و بهره وري آن‌ها تأثير منفي داشت.

Human resource development plays an important role in eradicating poverty. Half of the world's population lives in rural areas suffering from high levels of poverty, malnutrition and low literacy. Fixing the grievances of this massive population through informed planning and sustainable development. Sustainable rural development is the process of promoting the full enjoyment of rural life through the orientation and encouragement of activities consistent with the capabilities and constraints of the environment (in its general sense). Thus, structural underlays in the four general environmental-ecological, socio-cultural, economic-political and physical-spatial aspects can lead to the proper functioning of this process. Sustainable rural development, in turn, is realized with the participation of villagers in decision-making, implementation, sharing of benefits and monitoring and evaluation. Hence, cooperatives, through their collaborative spirit, are considered as tools for the development of marginalized communities. Diversity is the basis of stability and as much as a system becomes more diverse, its sustainability and dynamism over time and in different places are maintained against internal and external tensions.Today, the diversification of the rural economy is one of the approaches taken to realize sustainable rural development. A special role of cooperatives as one of the most important sectors of the economy has become more recent and more serious as the Supreme Leader declares. An examination of existing cooperatives suggests that they cannot be efficient and effective with existing structures and, ultimately, have a dynamic and desirable function that ensures its survival and long-term durability. The present study was conducted to investigate and compare the efficiency and effectiveness of fisheries cooperatives in the northern and southern coasts of Qeshm Island. The research method was descriptive and the statistical population included 13 fisheries cooperatives (include active and passive) in Qeshm Island. The statistical data were collected by survey method and by collecting and completing the questionnaire, referring to the documents of the cooperative companies and the Fisheries Department and interviewing members of the cooperatives and fishery experts. Data analysis was performed using Spss and Excel software. According to research results, about 21% of cooperatives were active and the rest were almost inactive. The rate of efficiency, productivity, and investment of the first co-operative fisheries on the South Coast was higher than that of the North Coast co-operatives. Also, the net profits and net profits of the South Coast co-operatives were greater than the co-operatives on the North Coast. In the present study, it was revealed that the structure and functioning of the fishery cooperatives based on Qeshm Island did not comply with the general rules and regulations of cooperatives, which had a negative effect on their efficiency and effectiveness.