تحليل پهنه‌هاي اكوتوريستي با استفاده از مدل‌هاي AHP و TOPSIS (مطالعه موردي حوضه آبخيز سياهرود، رودبار، استان گيلان، ايران)

(Analysis of zones for the ecotourism by using AHP and TOPSIS models (Case Study Basin Seiyahrud, Rudbar, Gilan province, Iran

هدف اين پژوهش، شناخت توانايي و قابليت‌هاي گردشگري حوضه سياهرود است. عواملي نظير تنوع اقليمي، جاذبه‌هاي تاريخي و فرهنگي، جاذبه‌هاي مذهبي و جاذبه‌هاي طبيعي از جمله پتانسيل‌هاي قابل ذكر در اين حوضه مي‌باشند. بدين منظور با استفاده از نرم افزار GIS ورژن 10.4.1 پارامترهاي شيب، جهت، ارتفاع، دما، كاربري اراضي، فاصله از گسل، فاصله از بعضي عوامل محيطي مثل پهنه‌هاي لغزشي، رودخانه، مناطق حفاظت شده و جاده بررسي و نهايتاً نقشه‌هاي رقومي هر يك تهيه گرديد. با توجه به اين پارامترها، فعاليت‌هاي طبيعت گردي منطقه نيز انتخاب و معرفي گرديد. طبق يافته‌هاي تحقيق فعاليت‌هاي اكو توريستي در اين حوضه عبارتند از: طبيعت گردي، حيات وحش، دامنه نوردي، كوهنوردي و ورزشهاي زمستانه. در اين تحقيق از مدل AHP بري بدست آوردن وزن شاخص‌ها و از مدل TOPSIS براي رتبه‌بندي معيارهاي گردشگري استفاده گرديد. بر اين اساس ماتريس رتبه‌بندي فعاليت‌هاي اكوتوريستي تشكيل گرديد. در اين ماتريس پارامترهاي محيطي شامل شيب، جهت، ارتفاع، پوشش گياهي، دما و بارش به عنوان شاخص و فعاليت‌هاي اكوتوريستي به عنوان معيار در نظر گرفته شد. نتايج حاصل از مدل TOPSIS حاكي از آن است كه بين انواع فعاليت‌هاي گردشگري طبيعت گردي و كوهنوردي با امتياز به ترتيب 0/54 و 0/50 داراي اهميت بيشتر و بعد از آن‌ها فعاليت‌هاي دامنه نوردي، حيات وحش و ورزشهاي زمستانه با امتيازات به ترتيب 0/47، 0/45 و 0/43 قرار دارند.

The purpose of this study is to recognize of ecotourism abilities of the Seiyahrud Basin. Factors such as climatic variation, historical, cultural, religious and natural attractions are some of the significant potential in this basin. For this purpose, the GIS software (version 10.4.1) was used to evaluate the parameters such as slope, aspect, elevation, temperature, land use, distance from some of the environmental factors such as the sliding zones, river, protected areas and road and finally digital maps for each of them were prepared. Based on these parameters, the nature tourism activities of the area were also selected and introduced. According to research findings, eco-tourism activities in the basin include nature tourism, wildlife, slopes and mountain climbing and winter sports. In this research AHP and TOPSIS models were used to gain weight indicators and grading the tourism criteria. So, the ecotourism activity ranking matrix was formed. In this matrix, environmental parameters including slope, aspect, elevation, vegetation, temperature and precipitation considered as the indicators and ecotourism activities were considered as the criteria. Based on the results of TOPSIS model, scores of nature and mountain climbing (0.54 and 0.50 respectively) and thereafter, scores of climbing the slopes, wild life and winter sports (0.47, 0.45 and 0.43 respectively) had more important role between the other types of tourism activities.