نقد و بررسي نظريه ابن‌سينا، آكوييناس و صدرالمتالهين در زبان دين

Reviewing the Theories of Ibn Sina, Aquinas and Sadr al-Mutaייllehin on the Language of Religion

در اين مقاله، نظريه ابن‌سينا، توماس آكوييناس و صدرالمتالهين در زمينه زبان دين، به طور اجمالي نقد و بررسي مي‌شود. نظر ابن‌سينا در اين زمينه اجمالاً آن است كه متون ديني درباب مبدا و معاد در بسياري از موارد از باب تمثيل و رمز و كنايه است و ازاين‌رو بايد در اين موارد بر خلاف ظاهرشان معنا شوند. توماس آكوييناس به تمثيل به معناي ديگري روي آورده است. از نظر او «سميع» و «بصير» بودن خداوند يا بدان معناست كه خداوند خالق سمع و بصر است و يا بدين معناست كه خداوند صفاتي دارد كه نسبت آنها به وي، همچون نسبت سمع و بصر به انسان است. در اين مقاله، ضمن نقد اين دو نظريه و نشان دادن اينكه اين نظريات برخلاف ارتكاز زباني‎اند، نظريه صدرالمتالهين تبيين و بر دو نظريه ديگر ترجيح داده شده است. صدرالمتالهين در اين زمينه، به وضع الفاظ براي روح معاني معتقد است. براين‎اساس هم مي‌توان متون ديني را بر اساس ظاهرشان معنا كرد و هم اينكه از تجسيم و تشبيه صرف در امان ماند.

This paper seeks to review and criticize the theories of three eastern and western scholars, Ibn Sina, Thomas Aquinas and Sadr al-Mutaʹllehin, on the language of religion. Ibn Sina believes that religious texts about the origin and end are in the form of parable and allegory. Therefore, they should not be interpreted based on their surface meaning. Thomas Aquinas, however, deals with allegory in another sense. From his point of view, God’s being "all -Hearing" and "All-Seeing" either means that God is the creator of faculties of hearing and seeing or that God has traits whose relation to him is like the relation of hearing and seeing to mankind. While criticizing these two theories and regarding them contrary to linguistic common sense, this paper explains Sadr al-Mutaʹllehin’s theory in this regard and prefers it to the above two theories. Sadr al-Mutaʹllehin believes in positing words for the spirit of meanings. Accordingly, one can both interpret religious texts based on their appearance and avoid mere similitude and corporatization.