مسئوليت سازمان تأمين اجتماعي در فرض «عدم دسترسي به كارفرما براي وصول حق بيمه» و راهكارهاي تأمين مالي

RESPONSIBILITY OF SOCIAL SECURITY ORGANIZATION IN THE CASE OF "LACK OF ACCESS TO EMPLOYER TO ACHIEVE OF PREMIUMS" an‎d STRATEGIES FOR FINANCING

اصل «مسئوليت كارفرما در پرداخت حق بيمه»، اعم از سهم خود و كارگر، از اصول پذيرفته‌شده در بسياري از نظام‌هاي تأمين اجتماعي مشاركتي است؛ اصلي كه در قانون تأمين اجتماعي ايران، در كنار قاعدۀ حقوقي «مسئوليت و تعهدات سازمان تأمين اجتماعي در مقابل بيمه‌شده در صورت عدم تأديه يا تأخير در تأديۀ حق بيمه» مطرح شده است. دو قاعدۀ به ظاهر متعارضي كه شناخت مباني آنها و راه‌حل‌هاي حقوقي جمع آنهامي‌تواند جبران خسارات ناشي از عدم بيمه‌پردازي در يك سيستم مشاركتي را كه مبتني بر محاسبات بيمه‌اي و اكچوئري است، ممكن سازد. بررسي پژوهش‌هاي حقوقي صورت‌گرفته در اين حوزه نشان مي‌دهد كه بازيابي حق بيمه و ارائۀ راهكار حقوقي براي جبران خسارات سازمان تأمين اجتماعي به‌ويژه در فروضي مانند عدم دستيابي به كارفرما يا عدم شناسايي وي يا عدم امكان پرداخت از جانب او به دلايلي مانند فوت، ورشكستگي و... مورد توجه قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با رويكرد تحليلي و تطبيقي به‌دنبال پاسخ به اين پرسش كه مبناي اين دو قاعده چيست و چه راهكارهايي براي بازيابي حق بيمه در اين موارد وجود دارد، به اين نتيجه رسيده است كه مبناي مسئوليت كارفرما «تفكيك ميان دين و التزام به تأديه» و مبناي مسئوليت سازمان در فرض عدم بيمه‌پردازي، «حمايتي» بودن نظام تأمين اجتماعي است و براي جمع اين دو قاعده از يك سو، راه‌حل‌هاي پيشگيرانه از جمله اصلاح نظام ثبت و ضبط اطلاعات در زمينۀ‌فعاليت‌هاي اقتصادي به‌منظور شناسايي غيرمستقيم كارگران در قالب ايجاد سيستم «ثبت كسب‌وكار» و «لايه‌بندي حمايت‌ها» يا شناسايي مستقيم كارگران از طريق ايجاد «سيستم كارت بيمه‌اي» بايد پيش‌بيني شود و از سوي ديگر، در وضعيت ورود خسارت، پيش‌بيني شيوه‌هاي جديد تأمين مالي پايدار براي سازمان به‌ويژه در قالب «صندوق تأمين خسارات عدم بيمه‌پردازي» بر مبناي «بيمۀ اتكايي» با پشتوانۀ تضمين دولتي امكان‌پذير است.

Theprinciple of "the responsibility of the employer to pay the premiums," is an accepted principle in contributory social security systems. The principle in the Social Security Act, together with the legal principle of "responsibility and commitment of social security organization in front of insured for non-payment or delay in payment of premiums" have been proposed. Apparently, these two principles are in conflict, but knowing of their legal basis and solutions can allow for compensation due to non-payment of premium. Review of previous research in this area shows that recovery of premiums, especially in cases such as lack of access to employer and lack of recognition of him is not considered. This paper through on analytical and comparative approach shows; the bases of employer's liability is "the distinction between debt and obligation to pay" and the basis of organization’s liability is principle of "supporting" in the social security system and implementation of this tow rules is possible by establishing a comprehensive system of "business registration" and a "guarantee fund for damages resulting from non-payment of premiums