از مطالبه ي حق به شهر تا شكل گيري انقلاب شهري (شهر تهران، سال 1357)

From the right to the city to urban revolution (Tehran, 1979)

توسعه‌ي شهرنشيني به معناي متأخر آن، در تهران نيز مانند شهرهاي غربي، برخاسته از مازاد سرمايه بود با اين تفاوت كه اين مازاد سرمايه، محصول افزايش توليد و سرمايه‌گذاري بخش خصوصي نبود، بلكه ناشي از بالا رفتن قيمت نفت، و سرمايه‌گذاري دولت در بخش‌هاي مختلف بود. دولت پهلوي با بالا رفتن قيمت نفت به توسعه‌ي صنعتي و سرمايه‌داري روي آورد و تهران به شهري مدرن با فروشگاه‌هاي بزرگ، مؤسسات و ادارات مالي گسترده، مراكز فرهنگي و تفريحي بدل شد. طبقات متوسط سنتي و روشنفكران چپ‌گرا، عمده‌ترين نيروهاي مخالف آن شكل از توسعه بودند و آن را مخالف شرع اسلام و وابسته به سرمايه‌داري غرب مي‌دانستند. در ماه‌هاي منتهي به انقلاب، طبقات پايين جامعه نيز به صف مخالفان پيوستند و به نيروهاي انقلابي مهمي بدل شدند. شهر تنها صحنه‌ي درگيري نيروهاي امنيتي و نيروهاي انقلابي نبود؛ شهر چيزي بود كه نيروهاي مخالف در صدد احقاق حق خود بر آن بودند. با همه‌گير شدن انقلاب، تخريب گسترده‌ي برخي ابژه‌هاي شهري كه مخالف شؤون اسلامي، نماينده‌ي غرب‌گرايي و اشرافيت سلطنتي بودند آغاز شد. اين مقاله با استفاده از روش تاريخي و اسنادي و بررسي طبقاتي نيروهاي انقلابي، درصدد است تا انقلاب ايران را از منظر بحث «حق به شهر» مورد توجه قرار دهد. مفهوم «حق به شهر» از مفاهيم اساسي ادبيات نظري ديويد هاروي، بدان معناست كه اين شهروندان هستند كه تصميم مي‌گيرند كه مي‌خواهند در چگونه شهري زندگي كنند.

In the city of Tehran, like western cities, urban development in its recent forms, was based upon surplus capital, but this surplus capital was not the result of production growth and financial activities of the private sector, instead it was the result of rising international price of oil and financial activities of the government. Taking the opportunity of rising oil prices, the Pahlavi government started capitalism and industrial development and as a result of this approach, Tehran changed into a modern city with great stores, vast financial institutions, cultural centers, and entertainment clubs. The traditional middle classes and left-wing intellectuals were the main opposition forces of that kind of development and found this dependency on western capitalism to be against Islamic principles. The working class and the people who inhabited southern parts of Tehran joined the revolution in the last months and became a very important revolutionary force. The city was not just the place in which the revolution took place, but it was something that revolutionary forces were determined to obtain their rights from. With the spread of revolution, opposition forces started to destroy the urban elements which were against the Islamic principles or represented westernization or royal aristocracy. Applying a historical and documentary method, this article tries to study the class forces of revolution. A revolution in which revolutionaries want their right to the city. The concept of "right to the city" is a key concept in David Harvey's literature and means that citizens should have the right to choose the kind of city they want to inhabit.