پژوهشي دربارۀ واژه‌هاي «رحمان» و «رحيم» براساس قاعدة «زيادة المبنى تدل على زيادة المعنى»

هرگاه حرفي به واژه ­اي افزوده شود، به دنبال آن معنا هم افزون مي­ گردد. نحويان با قبول اين قاعده، آن را بيشتر در باب فعل­ هاي مزيد، صيغۀ مبالغه، اسم اشاره و برخي حروف مانند نون تأكيد ثقيله به كار گرفته ­اند. يكي از مواردي كه آنها براساس اين قاعده به آن پرداخته ­اند، بحث فرق ميان دو واژۀ «رحمن» و «رحيم» است. نويسندگان مقاله، كوشيده ­اند دو واژۀ رحمن و رحيم را با توجه به چارچوب و دامنۀ قاعدۀ «زيادة المبنى تدلّ علي زيادة المعني» بررسي كنند. در اين مقاله ابتدا پيشينه ­اي از اين قاعده بيان شده، سپس رحمن و رحيم از لحاظ صرفي مورد بررسي قرار گرفته است تا براساس آن فرق­ه اي ميان دو واژه، بهتر تعيين شود. در واقع اختلاف در ديدگاه ­ها از آنجا ناشي مي­ شود كه صيغۀ فَعلان در ابتدا براي صفت مشبهه وضع شده است و در ادامه، گروهي، در بيان تفاوت دو واژۀ رحمن نسبت به رحيم، مبالغه ­بودن آن را بيان كرده­ اند و همين مسئله موجب شده تا بحث تغيير كاركرد صيغۀ «فَعلان» از صفت مشبهه به صيغۀ مبالغه مطرح شود. بحث دخيل بودن واژۀ رحمن هم مزيد بر علت شد تا چالش در مورد فرق دو واژۀ رحمن و رحيم بيشتر شود.