فرآيند فهم متن در متون دستوري؛ رمزگشايي تعدادي از واژگان كليدي الكتاب سيبويه (با محوريّت جلد اول)

(Decoding the keywords of Sibawayh’s Al-kitab (First volume

متن هاي دستوري مانند هر متن ديگر به روش هاي علمي براي دريافت مفاهيم و معاني موجود در عبارت ها و جمله هاي متن نيازمندند.واژه ­ها، اصطلاحات و تركيبات، اسلوب­ ها و ساختارهاي جمله، پيش فرض ­ها و مفروضات نويسنده، مباني و اصول اساسي و اوليه، عوامل سرنوشت ساز و نقش آفرين در فرايند معنايابي متون دستوري هستند.«الكتاب»به عنوان اولين كتاب مدون در زمينة صرف و نحو زبان عربي، نيز از اين اصول زباني و برون زباني مستثني نيست. پژوهش حاضر با تكيه بر روش توصيفي – تحليلي وبا استناد به اصطلاحات علم اصول، به بررسي تعدادي از واژگان كليدي «الكتاب» مي­ پردازد كه در سنگ بناي «الكتاب» به وفور از آن­ها استفاده شده است و اصولي چون ترادف، تضاد، اشتراك لفظي، حقيقت لغوي و عرفي بر آن­ها اعمال گرديده است. تلاش نگارندگان بر اين بوده است كه با بررسي تطبيقي مسائل مطرح شده بر برش­هايي از متن كتاب، تأثير مستقيم واژگان بر متن، به مخاطب نشان داده شود و عواقب سوء فهم واژگاني به وي گوشزد گردد.

Grammatical texts like any other textneed to scientific methods for get the concepts and meanings found in text phrases and sentences. Words, phrases and compounds, methods, structures, assumptions and thought of the author as well as basic principles are the key elements of the discovery of meaning in grammatical texts. al-Kitāb is the first consistence book on Arabic syntax, and is by no means an exception to these linguistic and extralinguistic principles. The present research is analytic descriptive using methodological terminology to study a few keywords of al-Kitāb frequently used in the structure of the book. Principles such as synonymy, antonymy, homonymy, the lexical and customary truth are applied to these keywords. The authors’ attempts were mainly concerned with the comparative discussion of some parts of the book to show the direct impact of words on text and to remind readers about the misunderstanding the keywords