بررسي ابزارها و سياست‌هاي پولي بانك مركزي ايران

Evaluation of Monetary Policy and Instruments in Central Bank of Iran

با توجه به تحولات اقتصادي و فنّاوري‌هاي جديد، بانك‌هاي مركزي جهان اقدام به تجديد نظر در نحوه فعاليت‌ خود نموده‌اند. اهداف بانك‌هاي مركزي يكبار ديگر تعريف شده، و با توجه به ديدگاه جديد در مورد كوچك كردن دولت‌ها و استفاده از سازوكار بازار به جاي برنامه‌ريزي‌هاي متمركز و سياست‌هاي دستوري، اين اهداف با تغييرات اساسي رو‌به رو شده است.اهداف بانك‌هاي مركزي محدودتر گرديده و اولويت اصلي به سياست ثبات اقتصادي و مبارزه با تورم داخلي داده شده است. ابزارهاي پولي بانك‌هاي مركزي نيز، به سمت ابزارهاي غيرمستقيم حركت كرده، و برخي از وظايف بانك‌هاي مركزي، از آن تفكيك و به ساير دستگاه‌ها واگذار شده است.بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران، بعد از گذشت نيم قرن از آغاز فعاليت و اجراي سه قانون پولي و بانكي‌ (كه مهمترين آن قانون عمليات بانكي بدون ربا مصوب 1362 مي‌باشد) نياز به بازنگري اهداف، ابزارها، و فعاليت‌هاي خود در زمينه سياست پولي دارد. با جدا شدن بازار سرمايه از حوزه نظارت بانك مركزي، تأكيد فعاليت‌هاي بانك مركزي بيشتر در بازار پول و ارز خواهد بود؛ هر چند نمي‌توان مرزي بين فعاليت‌هاي بازار پول و بازار سرمايه كشيد، زيرا فعاليت اين دو بازار به شدت در يكديگر تنيده شده است. ابزارهاي پولي بانك مركزي نيز، در راستاي بانكداري اسلامي و توسعه بازارهاي مالي نياز به تجديدنظر اساسي دارد. در اين مقاله، ابتدا تحولات اقتصادي و بازارهاي مالي در سطح جهان، و سپس جهت‌گيري بانك‌هاي مركزي در اين راستا بررسي مي‌گردد. در ادامه، مقاله به بررسي اهداف، سياست‌ها، و ابزارهاي پولي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران پرداخته؛ و ضمن ارزيابي آنها، پيشنهاداتي در جهت بهبود آنها ارائه خواهد نمود.

Nowadays، Central Banks due to economics transformation and new technology revised their activities accordingly. New targets have been defined and with respects to new ideas about small government، market mechanism promoted instead of central planning and government intervention policies. Central Banks used indirect instruments as their favorite instrument. Also، in term of economic policy، they gave top priority to economic stability and inflation controls rather than unemployment before the recent economic crisis.In Iran، after 50 years of establishing Central Bank and passing two important laws on money and banking in 1972 and 1983، there is a need to revise comprehensively the targets، instruments and structure of central banking. Islamic banking is the rule of the law in banking system in Iran since 1983 and after 25 years of practice، it is necessary to evaluate and develop banking activities according to the modern banking and new development.In this paper، we investigate the economic transformation and financial markets development and the role of central banking in terms of monetary policy and new instruments to deal with economic problems in Iran. Also، we proposed some changes in structure، instruments and targets of Central Bank of Iran to cope with banking and financial markets problems.