عنوان مقاله :
قرآن منسوب به خط امام رضا (ع) در آستان قدس رضوي و تكمله‌هاي آن: مقايسه‌اي ميان نسخۀ 1586 و نسخۀ 4354الف و چند برگۀ قرآني در حراج‌هاي لندن
عنوان به زبان ديگر :
The Qur’an supposedly handwritten by Imam Reza, kept at the Astan-e Quds Library (Mashhad) and its supplements: a comparison between MS 1586 and MS 4354a, and a few Qur’anic folios at London’s auctions
پديد آورندگان :
كريمي نيا، مرتضي بنياد دائرة المعارف بزرگ اسلامي
كليدواژه :
مصاحف كوفي , كتابخانۀ آستان قدس رضوي , قرآن امام رضا (ع) , كتابت قرآن , تاريخ قرآن
چكيده فارسي :
قرآن‌هاي منسوب به دستخط امامان شيعه (ع) مجموعه‌اي از قديم‌ترين مصاحف قرآني در جهان اسلام و به‌ويژه ايران را تشكيل مي‌دهند. بيشتر اين مصاحف اكنون در كتابخانه‌ها و موزه‌هاي ايران، و پس از آن در عراق، تركيه، مصر، يمن، هند، و برخي كشورهاي اروپايي چون انگلستان و آلمان نگهداري مي‌شوند. مقالۀ حاضر به بررسي كلي ويژگي‌هاي يكي از نسخه‌هاي قرآن منسوب به امام علي بن موسي الرضا (ع) به شمارۀ 1586 مي‌پردازد و نشان مي‌دهد كه پاره‌هاي ديگر اين اثر كه سال‌ها پيش از عراق به ايران منتقل، و وقف حرم رضوي شده، در نسخه‌اي ديگر در همان كتابخانه (به شمارۀ 4354) و نيز در چند مجموعۀ شخصي در خارج از ايران (ارائه شده در حراج‌هاي لندن) وجود داشته است، و اين آثار، در واقع، مكمّل يكديگرند. همچنين شباهت‌هايي آشكار ميان امضاي الحاقي موجود در اين قرآن و ترقيم 9 نسخۀ قرآني ديگر در ايران و ساير كشورها وجود دارد. بررسي متن هر دو نسخه نشان مي‌دهد كه كاتب نسخه، متن قرآن را ـ احتمالاً در نيمۀ دوم قرن دوم يا نيمۀ نخست قرن سوم ـ مطابق مكتب بصري كتابت كرده است؛ چه، بررسي مواضع خاص مربوط به جدول اختلاف قرائات و نيز نظام عَدُّ الآي (شمارش آيات قرآن) در اين نسخه بيشترين شباهت را به كتابت بصري نشان مي‌دهد. اين متن كه در اصل بدون نقطه بوده، بعدها به دست افرادي ديگر نقطه‌گذاري و اعراب‌گذاري شده است، و همين نقطه‌گذاري منجر به راه يافتن برخي اشتباهات قرائتي و نيز شماري اختلاف قرائات در آن شده است.
چكيده لاتين :
Copies of the Qur’an known as having been handwritten by the Shi’i Imams constitute a collection of the oldest manuscripts of the Qur’an in the Muslim world, especially in Iran. Most of these Qur’ans are now preserved primarily in Iran’s libraries and museums and, then, in Iraq, Turkey, Egypt, Yemen, India, and several European countries such as Britain and Germany.
This article sets to make an overall examination of the features of one of the Qur’ans ascribed to Imam Ali b. Musa al-Reza, no. 1586, and demonstrate that fragments of this work, which had been transferred from Iraq to Iran years ago and donated to the Razavi Sanctuary (Astan-e Quds Library), have existed in another manuscript (no. 4354) as well as in several private collections outside of Iran (presented at London auctions); these collections are complimentary to one another. There are obvious similarities between the signature affixed to this Qur’an and the tarqimeh (colophons) of the nine other Qur’anic manuscripts in Iran and other countries. The review of both manuscripts reveals that the scribe of the manuscript in question has transcribed the text of the Qur’an – probably in the latter half of the 2nd century or the first decades of the 3rd century A.H./8-9 A.D.- in accordance with the Basri School, as the examination of certain parts related to the table of the variant readings and the system of add al-āy (verse numbering) in this MS demonstrates its most resemblance to the Basri transcription style. This text, which was originally without diacritical marks, was later punctuated, and vocalized by others. This same punctuating has led to the emergence in the text of some reading errors and variant readings.
