بررسي انتقادي چاپ ديوان خاقاني تصحيح ضياءالدين سجادي

An analytical study of Zia al-Din Sajjadi’s edition of Khaqani’s Divan

از ديوان خاقاني تا كنون چندين تصحيح شده كه هر يك از آن‌ها نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند. يكي از اين تصحيحات به اهتمام ضياءالدين سجادي انجام گرفته است. او در اين كار، نسخۀ لندن (قديم‌ترين نسخۀ ديوان خاقاني) را اساس قرار داده است، اما در برخي موارد از ضبط نسخه‌هاي ديگر نيز استفاده كرده، و همين امر موجب بروز خطاهايي در تصحيح او شده است. در اين مقاله نگارندگان كوشيده‌اند تا با بررسي انتقادي مواردي كه در آن‌ها ضبط نسخه‌بدل‌ها جايگزين نسخۀ اساس شده، و با ذكر شواهدي از ديوان خاقاني و بعضي متون فارسي ديگر، صحت و ارجحيت ضبط‌هاي نسخۀ لندن را اثبات كنند. نتيجۀ اين بررسي، علاوه بر اثبات اصالت نسخۀ لندن، روشن مي‌سازد كه اعتماد به ضبط‌هاي اين نسخه مي‌تواند در ارائۀ تصحيحي منقح‌تر از ديوان خاقاني مفيد باشد.

Several editions of Khaqani’s Divan have by now been made each of which have their own merits and demerits. One of these editions has been produced by Zia al-Din Sajjadi who based his correction on the London MS (the oldest manuscript of Divan-e Khaqani). However, here and there he has also made use of other manuscripts, and this has led to a number of errors in his redaction. In the present article, through a critical study of the cases where the readings of alternative secondary manuscripts have replaced the primary MS, and by quoting exemplar evidence from Khaqani’s Divan and other Persian texts, the writers have tried to prove the accuracy and, for that reason, preference of the readings of the London MS. Besides demonstrating the authenticity of the London MS, this study makes it clear that reliance on the recorded readings of this manuscript can be helpful in producing a more refined and accurate edition of Khaqani’s Divan.