اثر شاخص‌هاي بار مالياتي بر حجم اقتصاد پنهان در ايران

The Effect of Tax Burden Indicators on the Size of the Hidden Economy in Iran

هدف اصلي از اين پژوهش بررسي اثر شاخص‌هاي بار مالياتي بر حجم اقتصاد پنهان در ايران طي دوره زماني 1390-1345 مي‌باشد. بدين منظور در مرحله اول: شاخص حجم اقتصاد پنهان با نرم‌افزار ليزرل و با رويكرد علل چندگانه- آثار چندگانه (MIMIC)، با متغيرهاي علل (كنش): بارمالياتي، درآمدهاي حاصل از منابع طبيعي، نرخ بيكاري، محدوديت تجاري، درآمد سرانه، تورم و حجم دولت، و متغيرهاي اثر (واكنش): نرخ رشد GDP واقعي و تقاضاي پول در گردش، محاسبه شد و با استفاده از اطلاعات جانبي و كاليبره كردن سري زماني اندازه مطلق و نسبي اقتصاد پنهان بر حسب قيمت پايه سال 1376 به‌دست آمد. در مرحله دوم: اثر شاخص‌هاي مختلف بار مالياتي بر رشد اقتصاد پنهان برآورد گشت. نتايج گام اول نشان داد كه بار مالياتي، حجم دولت و محدوديت تجاري عوامل اصلي پيدايش اقتصاد پنهان در ايران هستند در حالي‌كه درآمد سرانه اثر معناداري در پيدايش آن ندارد. نتايج گام دوم نيز نشان داد كه رشد بار ماليات بر واردات موجب افزايش حجم اقتصاد پنهان مي‌گردد و رشد بار ماليات كل (تعريف1) حجم اقتصاد پنهان را كاهش مي‌دهد. در مجموع، اثر نهايي متغير بار مالياتي بر اندازه اقتصاد پنهان مثبت و معنادار مي‌باشد.

The main aim of this study is estimation of hidden economy and its relationship whit tax burden in Iran during the period 1966-2011. In the first stage: size of the hidden economy is estimated using Lisrel software concerning multiple indicators - multiple causes approach. The tax burden, natural sources of income, unemployment rate, trade restriction, per capita income, inflation and size of the government are regarded as the cause variables while the real GDP growth rate and demand for money in circulation are used as the indicator variables. So, the hidden economy is calculated using extra information and calibration; the time series of absolute and relative size of the hidden economy is obtained on in term of the based price in 1997. In the second stage we have estimated the effect of the tax burden on the size of the hidden economy. The first stage results show that tax burden, size of the government and trade restrictions, are the main reason generating the hidden economy in Iran while the per capita income does not have any significant effect. The results from the second stage indicate that: increase in tax burden on imports increases the size of the hidden economy and the growth of the total tax burden (definition1) decreases the size of the hidden economy. In general, the final effect of the tax burden on the size of the hidden economy is positive and significant.