مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - عدالت ترميمي، ديدگاه نوين عدالت كيفري

چكيده فارسي :

ظهور مفهوم عدالت ترميمي (Rosrorative justice) حاصل تحول در نگرش‌ها و ديدگاه‌هاي عمومي حقوقدانان كيفري،جرم‌شناسان و مجريان نظام كيفري نسبت به عدالت‌ كيفري مبتني بر«جزا و سركوب» (Retributive justice) و عدالت‌كيفري مبتني بر«اصلاح و تربيت» (Rehabilitative Justice) است كه در پيوند با مفاهيم انساني و فرهنگ و ارزش‌هاي‌ جامعهء مدني،عدالت كيفري خلاق و پوياي را معرفي مي‌كند.اين پديدهء نوظهور،صرف‌ نظر از پيشينه‌هاي تاريخي و فرهنگي و قبل از نظريه‌پردازي،ابتدا در خلال برنامه‌هاي‌ مختلف خانوادهء عدالت ترميمي،نظير ميانجي‌گري كيفري،محافل تعيين حكم و مجازات، گفتگوي گروه‌هاي خانوادگي و...تجربه شده و سپس اصول اساسي و اهداف و كاركردهاي آن تئوريزه شده است.عدالت ترميمي تعريف نويني را از مفاهيم سنتي و كلاسيك حقوق جزا و كاركرد نهادهاي حقوق كيفري ارائه داده و در عمل نيز اثرات قابل‌ ملاحظه‌اي بر سرنوشت اصحاب دعوي كيفري،جامعهء مدني و نهادهاي نظام عدالت‌ كيفري برجا مي‌گذارد. عدالت ترميمي ابتدا جرم را تعرض به افراد و مناسبات انساني تلقي نموده و در مرحلهء بعد،آن را نقض قانون جزا مي‌داند و با در نظر گرفتن منافع اساسي بزهكار و نهادهاي جامعهء مدني،بزه‌ديده و نيازهاي اساسي او را در تمام مراحل دادرسي كيفري،در محور توجهات قرار مي‌دهد و كاركردها،اهداف و سازوكارهاي جديدي را در رابطه با اعمال دادرسي كيفري و نظام عدالت كيفري معرفي مي‌كند.در سال‌هاي اخير،تلاش‌هاي‌ جامعهء بين المللي در راستاي ايجاد استانداردهاي واحد در مورد برنامه‌هاي عدالت ترميمي‌ و برنامه‌هاي ميانجي‌گري بسيار قابل توجه بوده است؛از آن جمله،توصيه‌نامهء شوريا اروپا در رابطه با ميانجي‌گري،قطعنامهء شوراي اقتصادي و اجتماعي سازمان ملل متحد مصوب‌ ژوئيه 2002 را مي‌توان نام برد.