مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - جهاني شدن، هويت و فقه سياسي

چكيده فارسي :

مفروض اين مقاله آن است كه جهاني شدن پديده‌اي قديمي و ادامه همان فرايند مدرنيزاسيون‌ جهان است.هرچند متعاقب فروپاشي اتحاد جماهير شوروي به عنوان قطب رقيب و مزاحم ايالات‌ متحده امريكا،روند جهاني شدن شتاب بيشتري به خود مي‌گيرد و همين شتاب‌گيري آن را به عنوان‌ پديده كاملا جديدي جلوه‌گر ساخته است.مؤلف دو نمونه و دو موج از جهاني شدن را مطرح‌ نموده است:بر اين اساس،واكنشها و پاسخهاي فقه سياسي در موج اول را سرمايه و تجاربي مي‌داند كه بررسي آنها،مي‌تواند چشم‌انداز روشنتري را فراروي فقهاي جهان اسلام و ايران در برخورد با پديده جهاني شدن قرار دهد.در موج اول جهاني شدن سه مرحله برخوردهاي نظامي اوليه، برخوردهاي اقتصادي ثانويه و سرانجام برخوردهاي الگوهاي فرهنگي و كالاهاي ارزشي را از يكديگر متمايز ساخته است كه به اتخاذ سه واكنش«اعلام جهاد مقدس»،واكنش«تحريم شرعي» كالاهاي اقتصادي تمدن غرب و اروپا و سرانجام«واكنش نفي تشبه به كافران»را در پي داشته است. البته در گونه‌شناسي واكنش فقيهان بايد به تفكيك آنان به«اصوليون»و«اخباريون»توجه داشت كه‌ اصوليون با توسل به قاعده«منطقة الفراغ»و اصالت اباحه بمراتب توفيق بيشتري در اهلي كردن موج‌ اول جهاني شدن داشته‌اند.آنگاه در بازخورد فقهي و در موقعيت«وقوف بعد از وقوع»به بررسي‌ ميزان كارآمدي اين پاسخها و واكنشها مي‌پردازد.در واقع،ديالكتيك انديشه‌هاي فقهي و واقعيتهاي‌ جهاني شدن در موج اول در كانون اين نوشتار است.