مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - مباني فرانظري مكتب انگليسي در روابط بين الملل

چكيده فارسي :

مباحث فرانظري يكي از ابعاد نظريه پردازي در روابط بين الملل است كه به طور ويژه در دهه هاي هشتاد و نود، با رشد جريان انتقادي يا بازانديش گرا در اين حوزه مورد توجه نظريه پردازان روابط بين الملل قرار گرفت. مكتب انگليسي يا سنت خردگرايي به مجموعه آثار و نويسندگاني اشاره مي كند كه در برداشت از روابط بين الملل، آن را يك جامعه مركب از دولتها مي داند و قايل به اهميت اهداف، قواعد، ارزشها و هنجارهاي مشترك در آن است. يكي از ابعاد مهم در مكتب انگليسي هستي شناسي است كه جوهره سياست بين الملل به عنوان عرصه اي خاص از عمل سياسي است. هستي شناسي تعيين مرجع انضمامي يك گفتمان تبييني است. هستي شناسي وجه تبييني يك نظريه را هر چند تعيين نمي كند اما در آن محدوديت ايجاد مي كند، در مباحث هستي شناسي، چيستي واقعيت اجتماعي، سرشت كنشگران، نوع واحدهاي كنشگر و رابطه ميان كنشگران و زمينه كلان اجتماعي كه در آن عمل مي كنند مورد مطالعه قرار مي گيرد. در اين مقاله، نگارنده قصد دارد تا ابعاد هستي شناسي را به طور مبسوط، تشريح نمايد. مكتب انگليسي نمايانگر تلاشي براي نظريه پردازي عملي است كه هم با مسائل مرتبط با واقعيت تجربي سرو كار دارد و هم به انديشه در مورد خير بشري مي پردازد. مكتب انگليسي با تكيه بر ابعاد غيرمادي و گفتماني روابط بين الملل، تاكيد بر نقش فرهنگ، هنجارها و قواعد، نگاه تاريخي و تفسيري به واقعيت بين المللي، پرهيز از شيء انگاري در مطالعه روابط بين الملل و توجه به ابعاد هنجاري حيات سياسي بين المللي، به موضعي ميانه در مباحث فرانظري شكل مي دهد كه بستر مناسبي را براي مطالعات نظري در پژوهش در حوزه روابط بين الملل فراهم مي سازد.