واكاوي نظريه بازي هاي دادرسي مدني با تاكيد بر بازي دادرسي همكارانه

نظريه‌بازي‌ها شاخه‌اي از رياضيات كاربردي هستند كه در آن راهبرد و استراتژي هر بازيگر در تصميم و رفتار بازيگر ديگر اثرگذار است. بنابراين نوعي وابستگي دروني بين منافع بازيگران (كنش‌گران) وجود دارد كه انتخاب نوع بازي را نيز متأثر مي‌كند. درواقع، نظريه‌بازي‌ها به دنبال تحليل تعارض منافع بازيگران بر مبناي شيوۀ بازيِ انتخاب‌شده است. نظريه‌بازي دادرسي مدني به دنبال واكاوي رفتار بازيگران دادرسي، به‌ويژه متداعيين، با هدف تحليل رفتار دادرسي و دستيابي به انتخاب بهترين شيوۀ حل اختلاف است. اما متغيرهايي مانند انتظارات طرفين دعوا از سيستم قضايي، اطلاعات ناقص آنها، قواعد دادرسي ناكارآمد و انگيزه‌هاي غيرمنطقي، ممكن است اثر سوء بر «انتخاب استراتژي» داشته باشد و درنهايت نتيجۀ مطلوب از دادرسي به‌دست نمي‌آيد. بازي دادرسي مدني امكان دارد همكارانه (تعاوني) يا ناهمكارانه (غيرتعاوني) باشد. در بازي دادرسي مدني ناهمكارانه، استراتژي هر بازيگر محافظه‌كارانه، و نتيجۀ بازي هم پيش‌بيني نشدني و حذفي (برد- باخت) است. برعكس، در بازي دادرسي مدني همكارانه، هر بازيگر از بازي بازيگر ديگر آگاهي دارد. اطلاعات بازيگران تا اندازه‌اي به اشتراك گذاشته مي‌شود و نتيجۀ بازي را هم مي‌توان پيش‌بيني كرد و غير جمع صفري (برد– برد) است. در اين نوشتار، ابتدا به مفهوم و اركان نظريه‌بازي‌ها، و سپس به عناصر مؤثر بر انتخاب نوع بازي و انواع بازي دادرسي مدني با تأكيد بر بازي دادرسي مدني همكارانه پرداخته خواهد شد.