مقايسه مبناي مسئوليّت گمرك و مرجع تحويل‌گيرنده

The Basis for Liabilities of the Customs Organization and Warehouses

گمرك به عنوان يك نهاد حقوق عمومي و با نقشي كه در زمينة واردات و صادرات ايفا مي كند نه تنها از نظر اقتصادي براي كشور اهمّيّت زيادي دارد، بلكه از جنبه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي نيز از اثرگذاري قابل توجّهي برخوردار است. اين مرجع علاوه بر انجام وظايف حاكميّتي، گاه در قالب بعضي اجزاي خود، به انجام امور تصدّي گرايانه هم دست مي زند كه مرجع تحويل گيرنده از بارزترين آن ها است. مرجعي كه با اختصاص موادّ زيادي از قانون امور گمركي، شايد از مهم ترين اجزاي گمرك تلقّي شود؛ همچنين گاه خود گمرك به عنوان مرجع تحويل گيرنده ايفاي نقش مي كند. تفاوت ماهيّت و هدف وظايف تصدي گرايانه و حاكميتي گمرك، مباني مسئوليّت متفاوتي را نياز دارد كه تاكنون علي الاصول مورد غفلت قرار گرفته و همواره مبنايي واحد براي مسئوليت گمرك و اجزاي آن در نظر گرفته شده است. به نظر مي رسد آنجا كه گمرك مبادرت به انجام وظايف حاكميتي مي نمايد، طبق مادة 11 قانون مسئوليت مدني، مسئوليتي مشابه دولت دارد؛ لذا تنها در بعضي موارد خاص عهده دار مسئوليت است. ولي در مورد اجزاي آن و نيز خود گمرك زماني كه پا در عرصة وظايف تصدي گرايانه مي گذارد، اصل بر تقصير است، مگر آنكه بتوان عدم تقصير را ثابت كرد. از اين رو در اين مقاله در فصل اوّل و در دو مبحث به معرّفي گمرك و مرجع تحويل گيرنده پرداخته شده و در آشنايي با وظايف آنان كوشش مي شود. در فصل دوم با برّرسي و مقايسه قوانين موجود در زمينة امور گمركي، مسئوليّت اين دو مرجع تبيين شده و مبناي مسئوليت هركدام تبيين مي شود.

The customs administration as a governmental organization that plays role in importation and exportation, is determinative not only in the economy of the country but also in social, cultural and political aspects. Besides governmental functions, this organization may fulfill –by some of its organs such as warehouse - other functions. The customs organization’s warehouse allocates a large number of articles to itself, and may be the most significant organ of the customs. The difference between these two kinds of functions and their aims require different bases of liability which is mostly neglected in doctrine. On the other hand, sometimes the customs play the role of the warehouse which makes the case more complicated. It seems that where the customs is fulfilling a governmental function, its liability would be based on article 11 of civil liability code. However, warehouses and the customs itself when carrying on other functions except governmental ones, would seem to be liable unless it is proved that no fault or negligence has been occurred. Accordingly, in the first chapter the definition of custom and warehouse and their responsibilities are introduced. In the second chapter by comparing the custom’s rules, the liability of the above mentioned organizations is discussed.