نگاهي تحليلي- تطبيقي به اساس الفضل قندزي

A Comparative Analytical Approach toward Asas al-Fazl Ghandazi

يكي از بهترين مشخصه ها در معرفي پيشينه فرهنگ ملل گوناگون و اصالت آن نسخه هاي خطي است كه بخشي از ميراث فرهنگي و شناسنامه ادبي، تاريخي و فرهنگي يك ملت هستند؛ بنابراين معرفي و تصحيح آنها ارج نهادن به هويت ملي است. شايد بتوان گفت ايران، كشوري است كه نفيس ترين و ارزشمندترين دستنوشته هاي خطي را در خود جاي داده است. يكي از اين دستنوشته ها، «اساس الفضل» در زمينه بلاغت، تأليف «محمود بن محمد بن احمد قندزي» اديب ايراني قرن نهم هجري است. اين نسخه به زبان پارسي و درباره فنون ثلاثه بلاغت و معايب كلام ميباشد، به همراه نمونههاي فراوان ابيات فارسي و عربي. از اين اثر ارزشمند دو نسخه در مجلس شوراي اسلامي و كتابخانه آستان قدس رضوي موجود است. اين پژوهش بر آن است براي نخستين بار به معرفي اين نسخه خطي و تطبيق محتواي آن با ديگر آثار بلاغي بپردازد. براي رسيدن به اين منظور پس از معرفي قندزي، نسخه اساس الفضل و ويژگي هاي آن به همراه شاهد مثال، صورخيال و تقسيم بندي هاي قندزي از چهار ركن اصلي آن بررسي و با آراء بلاغت نويسان گذشته و معاصر مقايسه شد و وجوه افتراق و اشتراك آنها در جدول مشخص گرديد. حاصل پژوهش حاضر كه به شيوه اسنادي-تحليلي انجام گرفته گوياي اين است كه «اساس الفضل» يكي از آثار ارزشمند سده نهم هجري و به نثري ساده و به دور از تكلف است كه نويسنده در بيان مطالب از ميان قدما به سكاكي و از ميان معاصران به احمد هاشمي نظر بيشتري داشته و خود نيز در سرودن شعر صاحب ذوق و قريحه بوده است.

One of the best features in introducing the background of the culture of different nations and their originality is their manuscripts. Manuscripts are part of cultural heritage and literary, historical and cultural certificate of a nation. So introducing and correcting them is considered to be honoring their national identity. Perhaps Iran is a country that has the most exquisite and valuable manuscripts. One of these manuscripts is the “Asas al-Fazl” in Belaghat by “Mahmoud bin Mohammed bin Ahmed Ghandazi” the Persian scholar of ninth Hegira century that despite its simple beginning and ending and unknowness of the author and work it is worth to pay attention on this manuscript. This manuscript is written in Persian and is about rhetoric techniques and disadvantages of speech, along with many examples of verses in Persian and Arabic that two copies of this manuscript are available in the Library of the Islamic Consultative Assembly and in the library of Astan Quds Razavi. This research for the first time aims to introduce this manuscript and compare its content with other Belaghi works. To achieve this purpose, after an introduction about Ghandazi, “Asas al-Fazl” version and its features, along with the examples, imagery and divisions ofGhandazi about its four pillars were reviewed and compared with the contemporary and past decades Belaghat writers and their similarities and differences were identified. The results of present study which conducted in documentary-analytical method indicated that “Asas al-Fazl” is one of the valuable works of the ninth century in a simple prose that author in the expression of materials had the same approach as Sakkaki (ancient author) and Javaher al-Blaghah Ahmad Hashemi (contemporary author) and the poet himself was very talented in composing poems.