كاركرد كنايه در غزليات شمس

Metonym function in Shams's sonnets

كنايه بياني غيرمستقيم و تأمل‌برانگيز از موضوع‌هاي گوناگون است كه جنبة هنري و خيال‌پردازي سخن ادبي را نيز رشد مي‌دهد؛ هم‌چنين شاعر و نويسنده مي‌تواند با كاربرد آن، معاني و مضامين دشوار را با بياني آشنا و فشرده و هنرمندانه به ذهن مخاطب منتقل و آن را نهادينه كند. در اين جستار ابتدا به‌طور گزيده ديدگاه‌هاي ارائه‌شده دربارة كنايه و ارزش هنري و كاركردهاي ادبي آن در شعر بررسي مي‌شود؛ سپس كنايه در دو جنبة كيفي و كمي در غزليات شمس تحليل و ارزيابي مي‌شود. باتوجه‌به اين بررسي مي‌توان دريافت مولانا از كناية قريب در شعر خود بسيار استفاده مي‌كند؛ يكي از علت‌هاي اين موضوع، ساده‌گويي و استفادة بي‌تكلّف شاعر از تصوير شعري است؛ هم‌چنين شعر مولانا به‌جاي لفظ، بر معنا تكيه دارد و مخاطبان آن نيز عام است؛ اين موضوعات باعث شده است تا مفاهيم بلند عرفاني در بياني ساده جلوه‌گر شود

Irony as an indirect and reflective expression of various issues, while improving the artistic and creative aspect of literary speech, gives the poem and writer the opportunity to convey difficult meanings and themes with a well-known, yet attentive, and artistically appealing tone familiar to the mind of the audience to be transmitted and internalized. In this study, first, after a brief look at the views expressed on the irony as well as its artistic values and literary functions, the qualitative and quantitative aspects of irony in Shams’s sonnets were studied. The results of the investigations revealed that Mowlana used a high frequency of near ironies in his poems. One of the reasons for this can be the simplicity and use of the poet's clear image as well as the result that the Rumi’s reliance on the meaning, not on the form. Moreover, the generality of Mowlana’s audience made the long mystical concepts to be appear in plain terms.