تحليل تطبيقي حكايت شيخ صنعان برپاية نظرية تك‌اسطورة كمپبل با توجه‌ به كهن‌ الگوهاي يونگ

A Comparative Analysis of Sheik Sanan’s Story based on the Theory of Campbell’sMonomythwith a Brief look toJungian ar

در اين مقاله ميزان تطابق نظرية تك‌اسطوره ـ اسطورة يگانة سفر قهرمان، در سه مرحلة كلي و پانزده مرحلة جزئي ـ از جوزف كمپبل با حكايت شيخ صنعان (از حكايات منطق‌الطير) بررسي مي‌شود. در باور كمپبل، سفر همة قهرمانان داستاني در سه محور اساسي با عنوان‌هاي جدايي (عزيمت) و تشرف و بازگشت، درخور تبيين است؛ البته هريك مراحل خردتري را نيز مي‌تواند در بر گيرد. در اين پژوهش هر بخش از داستان با يكي از محورهاي الگوي كمپبل منطبق و سپس از ديدگاه كهن‌الگوهاي يونگ تحليل مي‌شود. بخش اصلي مقاله، بررسي مرحله‌اي داستان منظور با‌تكيه‌بر محورهاي اصلي و فرعي الگوي كمپبل (اسطورة يگانة سفر قهرمان) است. در پايان اين نتيجه به دست مي‌آيد كه ادعاي كمپبل مبني‌بر وجود يك الگوي كلي و نهايي براي سفر همة قهرمانان داستاني حتي در حوزة ادبيات عرفاني، به‌ويژه در حكايت شيخ صنعان، نيز درخور تحليل و پذيرش است. اختلاف‌ها در اين مقايسه اندك است و بيشتر در چينش ريزالگوها مشاهده مي‌شود.

The present paper aims at measuring the possibility of comparison between the monomyth (Hero's Journey) of Joseph Campbell with the story of SheikSanan in Mantiq-ut-tayr by Attar. According to Campbell, the journeys of all the protagonists can be explained in three basic and main pivots including Departure, Initiation and Return, which in turn can encompass 15 minor stages. This research, comparing each part of the story with one of the pivots of Campbell’s model, analyzes it considering Jungian archetypes. Therefore, a stepwise investigation of the story of Sheik Sanan emphasizing on the major and minor pivots of the model of the monomyth, Hero’s Journey, constitutes the main body of the paper. The conclusion confirms that Campbell’s claim based on the existence of a major and final model for the journeys of all the protagonists, even in the area of mystical literature, is acceptable and can be analyzed. The points of difference are rare in this comparison and are mostly seen in the ordering of the sub-models