بررسي حضور امر قدسي (شهودي) در غزليات مولانا با‌تكيه‌بر نظريه‌هاي رودلف اُتو

The Investigation of the Holy Presence in the Lyrics of Molana based on the Thoughts of Rudolf Otto

درك ذات خداوند و دريافت كيفيت صفات او، از مسائل پيچيده‌اي است كه انسان با‌شعور و آگاه در همة دوران‌ها به‌ آن ‌انديشيده‌ و در جستجوي فهم آن برآمده است. اين نكته در قرن‌هاي بسيار، هستة اصلي بحث‌هاي عارفان، فيلسوفان و متكلمان شرقي و غربي بوده است. آنان در آثار خود كوشيده‌اند تا از اين راز سربه‌مهر پرده برگيرند كه خدا چگونه وجودي‌ است و از چه راهي با او ارتباط عميقي مي‌توان برقرار كرد. در ميان عارفان شرقي، مولانا جلال‌الدين بلخي از بزرگ‌ترين كساني است كه در آثار خود خداوند را توصيف كرده است. او در آثار خود با استفاده از آموزه‌هاي قرآني، دربارة خداوند و كيفيت ذات و صفات او، بسيار سخن گفته‌‌ است. بخش درخور توجهي از انديشه‌هاي او در غزل‌ها و در مثنوي، به‌گونة مستقيم و در قالب شخصيت‌هاي ديگر، دربارة تحليل و توصيف خداوند است؛ درواقع خداوند هستة اصلي در انديشه‌هاي كليدي مولاناست. رودلف اُتو نيز از دين‌پژوهان غربي و يكي از بزرگ‌ترين پديدارشناسان دين و پيشگامان روان‌شناسي دين است كه در كتاب پرآوازة خود، مفهوم امر قدسي، با نگاهي پديدارشناسانه به تفسير «تجربة ديني» مي‌پردازد و جنبه‌هايي از «پديده‌هاي شهودي» و «تجربه‌هاي ديني» را با نام‌هاي ويژه‌اي مانند «نومينوس» يا «امر مينوي» برجسته مي‌كند. انديشه‌هاي رودلف اُتو، به‌ويژه دربارة امر قدسي، به برخي از انديشه‌هاي مولانا دربارة شهود بسيار نزديك است.

The understanding of God’s nature and the quality of his attributes is one of the complicated problems that the sentient and the conscious human being has contemplated on and looked for understanding it in all eras. It was the main core of controversies among mystics, philosophers and theologians of the east and west in many centuries. In their works, they have tried to uncover the latent mystery of God’s existence and how a deep relationship with God can be established. Among the eastern mystics, Molana Jalaleddin Balkhi is one of the supreme poets who have described God in his works. He recurrently described God and the quality of his nature and attributes in his works by using the Quranic instructions and the significant part of his ideas, whether in lyrics or in Mathnavi, whether directly or in the form of other characters. God is the main core of Molana’s fundamental thoughts. On the other hand, among the Western theologians, Rudolf Otto is one of the greatest phenomenologists of religion and the pioneers of the psychology of religion. In his famous book “The Idea of the Holy”, he has interpreted the “religious experience” with a phenomenological view and highlighted the aspects of “intuitive phenomena” and “religious experiences” with a special name, such as “Numinous”. The thoughts of Rudolf Otto especially in the case of the Holy are very close to some of molana’s thoughts about intuition