سلسله طريقتي خواجه يوسف همداني و طريقت نقشبنديه

The Sufi Order of Khwaja Yusuf Hamadani and Naqshbandi Order

خواجه يوسف همداني از عارفان بزرگ سدۀ پنجم و ششم ايران اسلامي است كه به سبب قرارگرفتن در طريقت نقشبنديه جايگاهي ويژه براي نقشبنديان دارد. خواجه يوسف همداني، خواجه عبدالخالق غجدواني (مهم‌ترين فرد سلسلۀ نقشبندي) را به ابوعلي فارمدي، ابوالقاسم كرگان، ابوالحسن خرقاني، بايزيد بسطامي، امام صادق(ع) و سپس از دو راه به پيامبر اكرم(ص) پيوند مي‌دهد. تفاوت نقشبنديه با طريقت‌هاي عرفاني ديگر در اين است كه همۀ طريقت‌هاي صوفيه با اميرالمؤمنين(ع) كه باطن نبوت است، به پيامبر وصل مي‌شوند؛ اما نقشبنديه سلسلۀ طريقتي خود را مانند امور ظاهري، با خليفۀ اول به پيامبر متصل مي‌كنند و همين باعث شده است گاهي طريقت‌هاي ديگر تصوف آنان را نقد و انكار كنند. در اين مقاله افزون‌بر بحث و نقد ارتباط خواجه يوسف همداني با طريقت نقشبنديه، تلاش شده است استادان و شاگردان طريقتي او با استفاده از منابع تاريخي معرفي شوند؛ همچنين نگارندگان كوشيده‌اند عبدالله جونى، شيخِ ناشناختۀ خواجه يوسف همداني را معرفي كنند كه در بيشتر منابع حتي نامش نيز نادرست ضبط شده است.

Khwaja Yusuf Hamadani is one of the great mystics of Iran during 11th and 12th centuries. Being one of the Sufi masters of Naqshbandi Sufi order, he has an important position among them. The most prominent Sufi master in Naqshbandi Order named Khwaja Abdul Khaliq Ghujdvani is connected to the Holy Prophet in two ways through Khwaja Yusuf Hamadani. There are four persons between Khwaja Yusuf Hamadani and Imam Jafar Sadiq: Abu Ali Farmadi, Abul Qasem Korregan, Abul Hasan Kharaghani, and Bayazid Bastami, Imam Sadiq. and there are two ways from Imam Jafar Sadiq to the Holy Prophet both of them are valid according to the Naqshbandi Order. The main difference between Naqshbandi and other Sufi Orders is that while all Sufi Orders are connected to the Holy Prophet through Imam Ali, the Naqshbandi Order is the only Sufi Order that has chosen Abu Bakr to be connected to the Holy Prophet. and because of this difference, the Naqshbandi Order is being criticized and denied by the other Sufi Orders. By the use of historical sources, this essay first of all tries to analyze the relationship between Khwaja Yusuf Hamadani and Naqshbandi Sufi Order, and then to introduce his masters and teachers especially his unknown master Abdullah Juni about whom there are a few knowledge.