ماثورات عربي در متون منثور فارسي (بررسي تطبيقي شيوه هاي اثرگذاري ماثورات عربي در متون منثور فارسي با تكيه بر ده اثر از سده 4 تا 6 ه.ق)

زبان قرآن و به تبع آن زبان عربي، زبان نخست دنياي اسلام است. پس از ورود دين مبين اسلام به ايران و پذيرش اين دين نجات بخش از سوي مردم، تاثير همه جانبه آن بر تمام شئون فرهنگي و اجتماعي ايرانيان آغاز شد. بخش ديگري از اثرپذيري زبان و فرهنگ ايرانيان در مواجه با ميراث منظوم و منثور به زبان عربي است كه يا اغلب به وسيله ايرانيان نگاشته شده است يا ايرانيان در آثار خود از ميراث عرب هاي مسلمان سود جسته اند. تاثير اين زبان در زبان فارسي در لايه واژگاني با دامنه گسترده و بعضاً نحوي با دامنه محدود باقي نماند، بلكه در لايه هاي ديگر زندگي معنوي ايرانيان نيز نمودار گشت و علاوه بر پاسخ به نيازهاي ايرانيان در حوزه هاي يادشده، به تقويت همه جانبه زبان فارسي نيز منجر شد. نويسندگان فارسيزبان با آگاهي از اين موضوع، سال تا سال و با شيوههاي گوناگون به دامنه تاثيرپذيريهاي خود افزودند و از اين راه موجبات پيوند هرچه بيشتر زبان و ادب فارسي را با زبان قرآن و فرهنگ اسلام فراهم كردند. بدون ترديد فهم بخش عظيمي از ميراث به جا مانده از اين تاثير و تاثر، كه در زبان و ادبيات غني فارسي به يادگار مانده، موقوف به دانستن ريشه هاي اصلي آن است كه در قرآن كريم، احاديث نبوي (ص) و گفتار ائمه معصوم (ع) پراكنده است. نگارندگان در اين مقاله، بخشي از شيوه هاي اثرپذيري فارسي زبانان از ماثورات عربي را بر اساس يافته هاي مكتب فرانسويِ ادبيات تطبيقي در نوشته هاي منثور آشكار، بسامد ماثورات هفتگانه شاملِ آيات، احاديث، اشعار، امثال، جمله هاي دعايي، عبارت ها و اقوال را در ده متن منثور فارسي از سده چهارم تا ششم هجري ارزيابي كردند. روش كار بدين قرار بود كه نخست پژوهش گران طرح، ماثورات عربي را با لحاظ دسته بندي هايِ هفتگانه، استخراج و در فرم هاي ويژه طراحي شده ثبت كردند. اين ماثورات پس از اعرابگذاري و ترجمه به برنامه اندنوت (EndNote) منتقل و در مرحله پاياني، خروجي هاي مورد نظر در نرمافزار اسپياساس (Spss) تجزيه و تحليل شد. بر اساس نتايج تحقيق، بيشترين بسامد در كتاب ها به ترتيب متعلق به جملات دعايي و نيز عبارت ها و اصطلاحات، آيات و احاديث بوده است. ماثورات هفتگانه در تمام كتاب هاي منتخب به جز الابنيه عن حقايق الادويه، كه فقط سه آيه در آن وجود دارد، به وضوح مشاهده مي شود.