متن هاي آستانه اي در پيوند با ادبيات تطبيقي (نمونه مطالعه شده: سعدي نامه)

بررسي چگونگي روابط ميان يك متن با متن/متن هاي ديگر از مباحثي است كه در حوزه نقد، از جمله ادبيات تطبيقي قرار مي گيرد. متن هاي آستانه اي از بخش هاي ترامتنيت به حساب مي آيند و مناسبات درون و بيرون متن را تبيين مي كنند. «متن هاي آستانه اي» از اصطلاحاتي است كه از دل مناظره ها در محافل ادبي فرماليست ها، ساختارگراها و بينامتني ها بر آمد و با عنوان پيرامتن (ها) [paratext(s)] نيز شناخته مي شود. اين متن ها، عامل يا عوامل تاثيرگذار و سازنده بيرون از متن است كه باعث ايجاد انگيزه شده، منجر به خلق و شكل گيري اثر مي شود؛ مخاطب را به دنياي درون متن دعوت مي كند و او را با زواياي پنهان زندگي، محيط، روابط اجتماعي و احوال نويسنده بهتر آشنا مي كند؛ در حقيقت، اين متون، آستانه هايي است كه مخاطب براي ورود به جهان درون متن بايد از آن گذر كند. از اين رو، توجه به متن هاي آستانه اي وستانه ايو دو دريافت آن ها مي تواند بسياري از نقاط تاريك و پنهانِ جهان متن را روشن كند و يا پاسخ پرسش ها و ابهاماتي كه در مورد اثر، خالق آن و زندگي او وجود دارد بيابد. نگاهي كوتاه به متون ادبي نشان مي دهد كه بخش هايي از متن، به ويژه در ديباچه ها، وجود دارد كه در ساختار متون از بخش هاي ثابت بوده و هميشه وجود دارد مانند «در توحيد باري تعالي»؛ در «نعت پيامبر و اوليا»؛ «سبب تاليف» اثر. در اين مقاله ضمن معرفي متن هاي آستانه اي، با آوردن نمونه هايي، ارتباط اين متن هاي آستانه اي با ادبيات تطبيقي بررسي و نشان داده مي شود كه عناصر و عوامل بيرون از متن هم در شكل گيري يا به طور كلي در آفرينش اثر ادبي نقش انكار ناپذير دارند.