اثر تنش خشكي آخر فصل و محلول پاشي نيتروژن بر عملكرد و برخي صفات فيزيولوژيك گندم دوروم

Effect of late season drought stress and foliar application of nitrogen on yield and some physiological traits of wheat (Triticum turgidum L. subsp. durum)

به منظور مطالعه تاثير تنش خشكي آخر فصل و همچنين محلول‌پاشي اوره بر ويژگي‌هاي فيزيولوژيك و همچنين عملكرد دانه گندم، آزمايشي به صورت كرت‌هاي نواري در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجراشد. فاكتور افقي اين آزمايش شامل 3 سطح آبياري ( = IR1آبياري كامل تمام فصل، IR2 = قطع آبياري در مرحله خميري شدن دانه‌ها و = IR3 قطع آبياري در مرحله شيري شدن دانه‌ها) و فاكتور عمودي شامل چهار سطح محلول‌پاشي كود اوره (N1 = شاهد، N2 = محلول‌پاشي اوره به ميزان 20 كيلوگرم در هكتار در مرحله گل دهي،N3 = محلول‌پاشي اوره به ميزان 20 كيلوگرم در هكتار در مرحله شيري وN4 = محلول‌پاشي اوره به ميزان 20 كيلوگرم در هكتار در دو مرحله گل‌دهي و شيري شدن دانه) بود. بر اساس نتايج آزمايش اثر سطوح مختلف آبياري و همچنين اثر متقابل آبياري و محلول پاشي نيتروژن بر محتواي نسبي آب برگ معني‌دار شد، ولي محلول‌پاشي نيتروژن تاثير معني‌داري بر اين صفت نداشت. اثرات مربوط به تيمارهاي آزمايشي و همچنين اثر متقابل آن‌ها بر شاخص كلروفيل برگ گندم معني‌دار بود. بر اساس نتايج فقط اثر تيمارهاي آبياري بر كاهش درجه حرارت پوشش گياهي و همچنين وزن هكتوليتر معني‌دار شد. سطوح مختلف آبياري و محلول‌پاشي و همچنين برهمكنش آن‌ها تاثير معني داري بر ميزان پروتئين دانه داشتند و بيشترين درصد پروتئين مربوط به تيمار حذف آبياري از مرحله شيري شدن دانه‌ها و كمترين مقدار آن مربوط به تيمار آبياري كامل بود.

In order to study the effects of late season drought stress and foliar application of nitrogen on physiological traits and grain yield of wheat an experiment was conducted as strip-plot based on complete randomized blocks design (CRBD) with three replications. The horizontal factor were irrigation treatments (IR1: full irrigation, IR2: cutting irrigation at grain dough stage and IR3: cutting irrigation at grain milk stage) and the vertical factor were foliar application of nitrogen as urea (N1: control, N2: foliar application of 20 kg.ha-1 urea at flowering stage, N3: foliar application of 20 kg.ha-1 urea at milk stage and N4: foliar application of 20 kg.ha-1 urea at flowering and milk stage). Based on the results only the effect of irrigation treatments on grain yield was significant and the highest (5077 kg. ha-1) and the lowest (3945 kg. ha-1) amount of grain yield obtained in full irrigation and cutting irrigation at grain milk stage, respectively. Effects of irrigation and interaction of treatments on relative water content was significant. Effects of interaction of treatments on leaf chlorophyll were significant. The main effect of irrigation treatment on canopy temperature and hectoliter weight was significant and the highest and the lowest values of these traits observed in full irrigation and IR3 treatments, respectively. The experimental treatments and interaction of treatments significantly affect grain protein content and decreasing irrigation resulted in increasing grain protein content. The highest value of grain protein content observed by cutting irrigation at grain milk stage and foliar application of urea at flowering stage (IR3N2) whereas the lowest percentage of protein content observed in full irrigation and no application of urea (IR1N1). Although by cutting the irrigation, protein content in both of treatments (IR2 and IR3) increased but by considering the grain yield it seems that cutting irrigation at grain dough stage is more suitable.