تأثير تناوب محصولات مختلف با برنج در شرايط كاربرد نيتروژن و تقسيط آن بر رشد و عملكرد محصول

Effect of different crops rotation with rice, N rate and N split application on crop grain yield

به منظور بررسي تأثير نوع محصول قبل از برنج، مقدار نيتروژن و نحوه تقسيط آن بر رشد و عملكرد برنج (Oryza sativa L.)، رقم هاشمي، آزمايشي در منطقه صومعه‌ سرا، استان گيلان، در سال 1393 به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌ هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. عامل اصلي شامل سه سطح محصول قبل از برنج [آيش (شاهد)، باقلا و شبدر برسيم] بود. سه سطح كود نيتروژنه (50، 75 و 100% از مقدار كود شيميايي نيتروژن توصيه شده كه به ترتيب برابر با 50، 75 و 100 كيلوگرم اوره در هكتار بود) و سه سطح تقسيط كود نيتروژن (100% در زمان نشاكاري،100% در زمان پنجه‌ زني و 50% در زمان نشاكاري و 50% بقيه در زمان آغاز رشد زايشي) به‌ صورت فاكتوريل در كرت‌ هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه عملكرد شلتوك تحت تأثير محصول قبل از برنج و مقدار نيتروژن قرار گرفت، در حالي كه نحوه تقسيط نيتروژن اثر معني‌ داري بر عملكرد شلتوك نداشت. حداكثر عملكرد شلتوك (4142/8 كيلوگرم در هكتار) با كشت برنج پس از شبدر برسيم و حداقل آن (3494 كيلوگرم در هكتار) با كاشت برنج پس از باقلا حاصل شد. افزايش مصرف نيتروژن از 50 به 75 كيلوگرم اوره در هكتار سبب افزايش معني‌ دار عملكرد شلتوك به ميزان هشت درصد گرديد، درحالي‌ كه مصرف بيشتر نيتروژن سبب افزايش معني‌ دار عملكرد شلتوك نگرديد. بر اساس نتايج اين آزمايش، حداكثر عملكرد شلتوك با كشت برنج پس از شبدر برسيم و مصرف 75 كيلوگرم اوره به ميزان 4142/8 كيلوگرم در هكتار حاصل شد.

To evaluate the effect of previous crop, N rate and N split application on rice (Oryza sativa L. cv. Hashemi) growth and paddy yield, a field experiment was conducted at Sowma'ehSara, Guilan province, in 2014 as a split-factorial arrangement based on Randomized Complete Block Design with three replicates. Main plots were previous crop [Berseem clover, faba bean, and control (fallow)] and subplots were the factorial arrangement of N rate (50, 75, and 100 percent of N recommended rate which was 50, 75 and 100 kg Urea ha-1, respectively) and N split application (100 percent at transplanting stage, 100 percent at tillering stage, and 50 percent at transplanting stage and 50 percent at panicle initiation). Results showed that rice paddy yield was significantly affected by previous crop and N rate, but N split application had no significant effect on paddy yield. The highest paddy yield (4142.8 kg ha-1) was obtained when rice was cultivated after berseem clover and the lowest paddy yield (3494.0 kg ha-1) was obtained when rice was cultivated after faba bean. Rice paddy yield was increased significantly by 8% as N application rate increased from 50 to 78 kg urea ha-1, but further increase in N rate (100 kg urea ha-1) had no significant effect on paddy yield. Based on the result of this experiment, the highest rice paddy (4142.8 kg ha-1) was obtained when rice was cultivated after berseem clover and N was applied at the rate of 75 kg urea ha-1. Keywords: