تركيب گياهي و تراكم بذر گونه ها در بانك بذر خاك علفزار كوهستاني در دامنه شمالي البرز

Species composition and seed density of soil seed bank in mountain grassland of north Alborz

قسمتي از تركيب گياهي در اكوسيستم هاي طبيعي به صورت جوامعي از بذرهاي زنده در بانك بذر خاك نهفته است. شناسايي اين منبع گونه اي نقش مهمي در حفاظت و احياي پوشش گياهي دارد. هدف از اين تحقيق شناسايي مقدار بذر موجود در خاك بخشي از علفزار كوهستاني ارتفاعات البرز در استان مازندران مي باشد. نمونه گيري بانك بذر خاك در دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتيمتري خاك انجام و تركيب و مقدار بانك بذر خاك به روش جوانه زني در گلخانه تعيين گرديد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه تعداد 49 گونه گياهي در بانك بذر خاك حضور دارد كه از اين تعداد تنها 30 گونه بين بانك بذر و پوشش گياهي سطح زمين مشترك بودند. نيمي از بذرهاي موجود در خاك منطقه مربوط به گونه هاي Stachys ،Cynodon dactylon ،Carex sp. Dactylis glomerata ،byzanthina و Stellaria media است. از نظر گروه هاي گياهي غالبيت بانك بذر خاك با تيره گندميان، جگن، نعناعيان، فرم زيستي هميكريپتوفيت، فرم رويشي پهن برگان علفي و چند ساله ها بوده است. حدود 70 درصد از تراكم بانك بذر خاك در عمق صفر تا پنج سانتيمتري خاك مشاهده گرديد. نتايج نشان داد كه بانك بذر لايه سطحي خاك به طور معني داري نسبت به عمق پايين از غنا و تنوع گونه اي بيشتري برخوردار است. مقايسه پوشش گياهي و بانك بذر خاك نشان داد كه پوشش گياهي سطح زمين داراي غنا و تنوع بيشتري نسبت به بانك بذر خاك مي باشد.

In natural ecosystems, a part of species composition is stored in the soil seed bank as a community of living seeds. Identifying these species pools is important for vegetation conservation and restoration. This study aimed to identify the seed bank size and composition in a part of mountain grassland of Alborz in Mazandaran province. Seed bank was sampled from two soil depths (0-5 and 5-10 cm) and then emerging seedlings were identified and counted in a glasshouse. Results showed that 49 species were in the soil seed bank, of which only 30 species were common between the soil seed bank and standing vegetation. The most abundant species in the seed bank were Carex sp., Cynodon dactylon, Stachys byzanthina, Dactylis glomerata and Stellaria media comprising 50% of the total. According to plant functional groups, Gramineae, Cyperaceae, Labiatae, hemi-cryptophytes, forbs and perennials were dominant in the seed bank. The majority of seedlings originated from the upper soil layer (0-5 cm), with 70% of the total germination. Moreover, the upper soil layer significantly had greater species richness and diversity than that in lower soil depth. Also, greater species richness and diversity was found in above-ground vegetation than that in the soil seed bank.