ارزيابي تنوع زيستي گونه هاي گياهي منطقه ارسباران با استفاده از شاخص هاي غيرپارامتريك در ارتباط با عامل توپوگرافي شيب(مطالعه موردي: حوضه آبخيز ايلگنه چاي و كليبرچاي)

Evaluation of biodiversity of plant species in Arasbaran area using non-parametric measures with respect to topographic factor of slope: a case study of aquiferous land of Ilgina and Kaleibar rivers

جهت دستيابي به توسعه پايدار و همچنين حفاظت از اكوسيستم هاي طبيعي و تنوع زيستي آنها لازم است نقش عوامل توپوگرافي وتاثيرآنهابر تنوع گونه هاي گياهي مورد ارزيابي قرارگيرد.دراين راستا با توجه به شرايط توپوگرافي جنگل هاي ارسباران، عامل توپوگرافي شيب از اهميت خاصي برخوردار بوده و بسياري از پارامترهاي كمي و كيفي درختان تابع آن مي-باشد. به همين منظور، شبكه آماربرداري به صورت تصادفي _ سيستماتيك با ابعاد 300×300متر طراحي و تعداد 160 قطعه نمونه دايره اي شكل به مساحت 314 مترمربع در جنگل هاي ارسباران مورد بررسي قرار گرفت. گونه هاي درختي و درختچه اي در قطعه نمونه اصلي مورد اندازه گيري قرار گرفتند. گونه، درصد تاج پوشش و تعداد پايه به عنوان معيارهاي اندازه-گيري پوشش گياهي در نظر گرفته شد. گونه هاي علفي در ريزقطعه نمونه هايي به مساحت 14/ 3 متر مربع اندازه گيري شدند. در ريز قطعه نمونه ها گونه و درصد پوشش علفي برداشت شد. جهت ارزيابي تنوع زيستي گونه هاي گياهي در طبقات شيب، شيب منطقه به سه طبقه(25-0، 50-25 و بالاي 50 درصد) تقسيم و سپس شاخص هاي مارگالف، منهنيك،اسميث-ويلسون، موديفايد، شانون-واينر و سيمپسون در هر طبقه محاسبه شد. از تحليل واريانس يكطرفه و آزمون مقايسات چند دامنه دانكن جهت بررسي تفاوت معني دار در بين طبقات استفاده گرديد. نتايج نشان دادشيب دامنه روي شاخص يكنواختي گونه هاي گياهي تاثير معني داري نداشته،اما تآثير آن روي شاخص غنا و ناهمگني معني دار است.همچنين نتايج نشان داد، شاخص غناي گونه اي نقش بسزايي در افزايش تنوع زيستي منطقه مورد مطالعه دررابطه با افزايش شيب دارد.براي معرفي بهترين شاخص از آماره ضريب تغييرات و ضريب همبستگي پيرسون استفاده شد. نتايج نشان داد براي اندازه گيري غنا، شاخص مارگالف، براي اندازه گيري يكنواختي شاخص موديفايد وبراي اندازه گيري ناهمگني شاخص شانون-وينر، بهترين شاخص هستند.

For achievement to sustainable development and conservation of natural ecosystems and their biodiversity،study on topographic factors and their effects is necessary.Regarding to topographical condition of Arasbaran forests of Iran،slope is an important ecological factor controlling many other dependant variables.So the inventory grid was designed by a random-systematic method with dimension of 300×300 meter and 160 sample circle plot with 314 square meters area were taken in Arasbaranforests.Shrub and arborous species were measured in main sample plot.Species،the percentage of coverage crown and the number of basis were considered as the measurement standards of plant coverage.Grassy species were measured in micro sample plots each with3.14 square meter.In micro sample plots،species and the percentage of the grass coverage were both determined.Site slope weredividedtothree classes including(0-25،25-50،and over50percent)in order to determined the biodiversity of plant species in different slope classes،and then indices of Margalef،Menhinick،Modified Nee، SmithandWilson،Simpson and Shanon-Wiener was calculated in each class.To determine the difference between slope classes we used one-way variance analysis and multi range comparing Duncan test.The results show evenness index of the range of plant do not have significant impact، however، its effect on the richness and heterogeneity index is a mean.Also the results showed that the index of species richness has a significant role in increasing biodiversityof region studied with increasing slope.Coefficient of variation toidentify the best indicator of the statistics and Pearson correlation coefficient was used.The result showed that to measure of richness،Margalef index،to measure of the evenness،Modified index and to measure of the heterogeneity،the Shanon-Wiener index،are the best indicators.