مطالعه تطبيقي تقاص؛ مباني و منابع آن در فقه اماميه، حقوق ايران، انگلستان و ايالات متحده آمريكا

The Taghas's; Foundations and Sources Comparative study (Emamiyeh Jurisprudence, Iran, UK and USA law)

در منابع قانوني حقوق ايران دادگستري تنها مرجع رسمي تظلمّات بوده و تقاص در احقاق حقوق اشخاص جايگاهي ندارد. در منابع ديگر حقوق ايران شامل منابع معتبر فقهي، عرف و دكترين حقوقي تقاص شناسايي شده و از جمله طرق احقاق غير قضايي حقّ محسوب مي شود. برخي سيستم‌هاي حقوقي نظير انگلستان و ايالات متحدۀ آمريكا "سلف-هلپ" را بعنوان يكي از طرق مناسب جبران خسارت غيرقضايي شناسايي كرده‌اند. لذا مسئله نخست در پژوهش حاضر عبارت است از «مطالعه امكان جواز تقاص در حقوق ايران بر اساس عرف، فقه اماميه و دكترين حقوقي». مسئله دوم كه در اين پژوهش مورد مطالعه است انتخاب معادل صحيح تقاص در سيستم هاي حقوقي مورد مطالعه مي‌باشد. بر اساس نتايج اين پژوهش هرچند از منابع قانوني حقوق ايران ممنوعيت تقاص فهميده مي‌شود ولي با توجّه به كاركرد آن و جواز آن در فقه اماميه عرف و دكترين حقوقي بايستي اقدام مناسبي از طرف سياستگذاران حوزۀ قانون گذاري جهت مجاز شدن تقاص صورت گيرد. همچنين با مطالعه‌اي كه در منابع سيستم هاي مورد مطالعه صورت گرفت معادل صحيح تقاص در آن سيستم‌ها «سلف-هلپ» است.

In the Iranian legal source of law the judiciary is the sole official reference for adjudication, and there is no place in this regard for Taghas. In the other source of law in Iran, including valid jurisprudential sources, custom and doctrine, the Taghas declared and is the non-judicial ways for adjudication. Some of the law system like the UK and USA (self-help) declared as a one of the extrajudicial remedy. So, the first issue in the current study is: (The study for possibility of permit of Taghas on the base of costume, valid jurisprudential and Doctrine). Second issue is opting out the correct equivalent for Taghas in legal systems studied. In the based on this study though although the legal source of Iranian law is the prohibition of invalidity of Taghs but due to its function and justifiability in the jurisprudence and doctrine appropriate action should be taken by policy-makers to legislate to allow Taghs, and current equivalent for Taghas in the legal system studied is (self-help).