واژه در كتاب هاي آموزش زبان فارسي به غير فارسي زبانان: پژوهشي پيكره بنياد

Vocabulary in the Textbooks of Teaching Persian toNon-Persian Speakers: A Corpus-Based Study

پژوهش حاضر با استفاده از روش ها و ابزارهاي زبان شناسي پيكره اي، به سنجش ميزان هم پوشاني و انطباق واژه هاي ارائه شده در كتاب هاي آموزش زبان فارسي به غير فارسي زبانان، با پُربسامدترين واژه هاي زبان فارسي، مي پردازد. بدين منظور، براساس متن هاي موجود در پايگاه داده هاي زبان فارسي، يك پيكره ي زباني متوازن طراحي شد و پُربسامدترين واژه هاي آن به عنوان مبناي كار قرار گرفت. همچنين، سه عنوان از كتاب هاي پركاربرد در مراكز آموزش زبان فارسي به غير فارسي زبانان، انتخاب شدند. بر همين اساس، 5000 واژه ي پُربسامد هر يك از كتاب هاي مذكور، به پنج گروهِ هزار واژه اي دسته بندي شد و هر يك از اين گروه ها به مثابه ي يكي از سطوح زبان آموزي تلقي گرديد. در نهايت، گروه هاي پنج تاييِ فهرست واژگاني هر كدام از كتاب ها با گروه هاي متناظر با آنها در فهرست واژگاني پيكره ي زباني مرجع/مبنا مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج و يافته هاي پژوهش نشان داد كه به لحاظ سطوح زبان آموزي، ميزان هم پوشاني واژگانيِ هر يك از پنج گروه هزار واژه اي برگرفته از كتاب ها با گروه هاي متناظر آنها در پيكره ي مبنا بسيار پايين است؛ حتي در گروه اول كه انتظار مي رود به دليل حضور تعداد زيادي از واژه هاي نقشي در آن، هم پوشاني واژ گاني به سمت %100 ميل كند، در بالاترين ميزانِ هم پوشاني (يعني در كتاب رسولي/جامعه الزهرا) اين هم پوشاني حدود %55 بود. در ساير سطوح واژه آموزي، مثلاً گروه پنجم، ميزان همپوشانيِ واژگاني با پيكره ي مبنا، حتي به زير %2 نيز تقليل يافت. در نهايت، يافته هاي پژوهش، ما را به اين جمع بندي رهنمون ساخت كه كتاب هاي آموزش زبان فارسي به غير فارسي زبانان در بعضي از سطوح زبان آموزي حتي تا %2 نيز با پيكره ي مورد نظر اين پژوهش هم پوشاني ندارند. همچنين، يافته ها نشان داد، چنانچه موضوع سطوح زبان آموزي را نيز كنار بگذاريم و صرفاً به پوشش پُربسامدترين واژه ها در كتا ب ها بپردازيم، واژه هاي ارائه شده در كتاب ها كمتر از %50 از هم پوشاني با پيكره ي مورد نظر اين پژوهش برخوردار هستند.

Methods and tools of corpus linguistics were used to compute the rate of overlap between the high frequency words of textbooks and those of a Persian language corpus. Based on the texts of Persian Language Data Base, a balanced corpus was developed and its high frequency words were used as benchmarks against which textbooks’ high frequency words were compared. Three textbooks which are widely used in centers for teaching Persian to Non-Persians were selected. The 5000 most frequents words of each book were organized into five 1000 word lists. Each of the 1000 word lists was taken as representing a level of language learning. Each book’s five word lists were compared to their corresponding word lists drawn from the reference corpus. The findings indicated that in regards to language learning levels, the amount of lexical overlap between 1000-word lists of books and those of the reference corpus is very low. Even in the first 1000-word list which due to the presence of large number of function words was expected to yield 100% overlap, the highest degree of overlap (i.e. Rasuli’s book) was nearly 55%. In the other vocabulary learning levels, e.g. level 5, the rate of overlap between the textbooks and the reference corpus was less than 2%. It was concluded that in some of the language learning levels, there was less than 2 percent overlap between the high frequency words of textbooks and those of the reference corpus. When the subject of language learning levels was set aside and merely the rate of overlap between high frequency words of the textbooks and those of the reference corpus was calculated, less than 50% overlap was observed.