بررسي زوال بذر گونه هاي كاج، نگهداري شده در سردخانه فعال بانك ژن منابع طبيعي ايران

Investigation of seed deterioration of pine (pinus Spp.) in active storage of natural resources gene bank of Iran

زوال بذر يكي از مهمترين فرايندهاي كاهش قوه‌ناميه و زنده ماني بذرها طي دوره ذخيره سازي است كه دليل عمده آن تخريب غشاء سلولها و خروج مواد از آنها مي‌باشد. در اين تحقيق ميزان كاهش درصد جوانه‌زني و زوال بذر سه گونه كاج رادياتا، بادامي و دريايي (P. radiata، P. pinea , Pinus pinaster) كه مدت 22 سال در سردخانه فعال بانك ژن منابع طبيعي ايران نگهداري شده بودند بررسي شدند. داده‌هاي حاصل از كاهش درصد جوانه‌زني گونه‌ها با استفاده از طرح كاملاّ تصادفي مورد تجزيه واريانس قرار گرفتند. نتايج نشان داد روند كاهش جوانه‌زني بين گونه‌هاي مورد بررسي يكسان نبوده و بين نمونه‌ها اختلاف معني‌دار وجود داشت. از بين نمونه‌هاي مورد برسي بيشترين كاهش جوانه‌زني طي 22 سال نگهداري در بذر كاج بادامي (Pinus pinea) با منشاء تركيه (از 71 به 9 درصد) و كمترين آن در بذر كاج رادياتا (Pinus radiata) با منشاء خراسان شمالي مشاهده شد (6/82 به 60درصد). اگرچه اين بذرها داراي رفتار انبارداري ارتدكس مي باشند ولي اختلاف چشمگيري در زوال بذر نشان مي‌دهند بنابراين به صرف ارتدكس بودن بذرهاي يك جنس نمي توان مديريت واحدي را براي نگهداري بذر آنها اعمال نمود و لازم است حفاظت و احياء بذر هر گونه به طور مستقل و بر اساس گونه و منشا بذر انجام شود.

Seed deterioration is one of the most important phenomenon that affect seed germination and viability during storage. This is because of cell membrane damage and solute leakage out of the cell. Seed deterioration of pinus radiata(with two provenances). P. pinaster, and P.pinea, were Investigated after 22 years storage (°4C) in natural resources gene bank. The experiments were carried out whit a completely randomized design (RCD). There were significant differences between accessions for reduction in germination. pinus pinea collected from Turkey showed the highest seed deterioration (from71 to 9%) and pinus radiata collected from North Khorasan showed the lowest deterioration (from 82.6 to 60%). Although all of these seeds are classified as orthodox but these differences show that they can't be treated the same way in the storage and they need different regeneration and preservation procedure in respect to their species and origin. Key words: Seed deterioration, pine, Germination, Gene bank