بررسي آثار نقدي در ادبيات داستانى ايران و سوريه «پژوهشي در ادبيات تطبيقي»

A Critique of Critiques in Iranian and Syrian Fiction A Study in Comparative Literature

بررسي همساني‌ها و تفاوت‌هاي ادبيات عربي و فارسي، هم‌چنين تأثيرپذيري اين دو ادبيات از يكديگر همواره دستمايه‌ي بسياري از پژوهش‌هاي حوزه‌ي ادبيات تطبيقي بوده است. از آنجا كه در دهه‌هاي اخير ارتباط اين دو ادبيات كاهش چشمگيري يافته است، به نظر مي‌رسد توجه به اشتراكات فرهنگي اين دو، از يك سو، و نيز تأثيري كه از غرب به عنوان خاستگاه نقد ادبي نوين گرفته‌اند، از سوي ديگر، زمينه را براي بررسي نمونه‌هاي نقد عملي در حوزه‌هاي مختلف فراهم آورد و خلأ ناشي از فقدان يا كمبود ارتباط مستقيم ميان ادبيات عربي و فارسي را پُر كند. در اين بررسي‌ها هم‌چنين تفاوت ديدگاه‌ ايراني و عربي و نيز اختلاف نظر در برداشت از نظريات غربي و نِمود آن در آثار نويسندگان ايراني و عرب، مي‌تواند در نوع نگاه منتقدانه به اين دو حوزه مؤثر باشد. در پژوهش حاضر شماري از نقدهاي عمليِ صورت گرفته در ايران و سوريه، به عنوان بخشي از حوزه‌ي گسترده‌ي ادبيات عربي، در ادبيات داستاني (به ويژه داستان كوتاه) به منظور آشنايي با شباهت‌ها و تفاوت‌هاي نگاه منتقدان ِ هر دو حوزه به نقد ادبيات داستاني بررسي شده است و ميزان موفقيت هر كدام از منتقدان با توجه به نوع پرداختن به داستان كوتاه و روند آن در ايران و سوريه مورد ارزيابي قرار گرفته است.

Examination of the similarities and differencesbetween Persian and Arabic literature and the impact of these two on each other has been the subject of numerous researches in comparative literature. Since in recent decades the connection between Persian and Arabic literature has weakened considerably, it seems that focusing on the cultural similarities between them on the one hand, and the impact of the west as the origin of modern literary criticism upon them on the other hand, paves the wayfor the investigation of practical critiques in different fields; this can fill the gap that has appeared due to the lack of direct connection between Persian and Arabic literature. The differences in the viewpoints of Persian and Arabic literature as well as their different interpretations of western theories and the reflection of these interpretations in the works of Iranian and Arabic writers can affect the type of critical inquiry in these two fields. The present study examines a number of practical critiques of Arabic fiction (especially short story, as a branch of the vast field of Arabic literature)written in Iran and Syria,in order to identify the similarities and differences in the attitudes of the critics in both fields. Moreover, it explores the degree of their success in investigating short story and its development in Iran and Syria.