كليدواژه :
نسبيت زباني , ترجمه , تفكر , عربي , فارسي
چكيده فارسي :
در رابطة زبان و تفكر، هنوز هم سخن از فرضية نسبيت زباني مي‌تواند بحث‌برانگيز باشد. اين فرضيه كه بيشتر به نام ادوارد ساپير و لي وورف شناخته مي‌شود، بر كيفيت تأثير زبان بر تفكر استوار است. در نوع افراطي آن، اين «زبان» است كه تعيين‌كننده و جهت‌دهندة انديشه است و در نوع خفيف آن، زبان در بخش‌هايي از تفكر اثر مي‌گذارد. مبناي فرضيه اين است كه گويشوران هر زبان از دريچة زبان خود با جهان مواجه مي‌شوند و آن را ادراك مي‌كنند. لذا تفاوت‌هاي زباني بعضاً منجر به تفاوت در جهان‌بيني نيز مي‌شود. طبيعتاً ترجمه نيز كه انتقال داده‌ها از زباني به زبان ديگر است، از چنين نسبيتي متأثر خواهد بود. اين مقاله، با روش توصيفي ـ تحليلي به دنبال مقوله‌بندي نسبيت‌هاي متمايز در زبان عربي و تأثير آن بر ترجمة متون عربي، به‌ويژه متون كهن به فارسي است. به نظر مي‌رسد كه بر اساس خاستگاه متمايز عربي از فارسي و ابعاد متفاوت فرهنگي پيش از اسلام، بتوان مقوله‌هايي از نسبيت را در نوع خفيف ملاحظه كرد كه فهم و ترجمة متون عربي را با چالش‌هاي خاصي مواجه سازد. سؤال مبنايي اين پژوهش، تبيين مقوله‌هاي دستوري و قاموسي نسبيت و چگونگي تأثير آن بر ترجمه از عربي خواهد بود و سرانجام بدين نتيجه مي‌رسيم كه مقوله‌هاي زمان، عدد و جنسيت در افعال، برخي ساخت‌هاي صرفي، رنگ، توصيفات و اعمال و نيز برخي پديده‌هاي طبيعي از جمله مواردي هستند كه نشان مي‌دهند زبان عربي خصوصاً در دوره‌هاي اوليه آن، به مراتب جزئي‌نگرتر از فارسي است و به عبارت ديگر، جهان خارج را با برش‌هاي بيشتري تقطيع مي‌كند و توجه خاص مترجمان را در اين زمينه مي‌طلبد.
چكيده لاتين :
In relation to language and thought, discussion of language relativity can still be controversial. This hypothesis, more often known as “Sapir–Whorf hypothesis” is based on how language impacts on thought. In its extreme form, it is language that determines and directs thought, and in its mildest form, language affects parts of thinking. The basis of this hypothesis is that the speakers of every language encounters and conceptualizes the world through their own language. Therefore, linguistic differences sometimes lead to differences in the worldviews. Naturally, translation, which transmits data from one language to another, will be affected by such relativity. This article, by a descriptive-analysis, seeks to categorize distinct relativities in Arabic and its effect on the translation of Arabic texts, especially ancient texts into Persian. It seems that based on the distinct Arabic origins of Persian and different pre-Islamic cultural dimensions it would be possible to consider categories of mild relativity in order to confront the translation of Arabic texts with particular challenges. The basic question of the research is to explain the grammatical categories of relativism and how it affects the translation from Arabic. This ultimately leads to the conclusion that the categories of time, number, and gender in verbs, some conjugations, color, descriptions, as well as, some natural phenomena indicate that Arabic, especially in its early periods, is far more atomistic than Persian. In other words, it separates the outer world with more sections, and In this regard, the special attention of translators is required.
