استعاره‌هاي شناختي و تأثير آن در ترجمة نهج البلاغه (مطالعة موردي خطبة جهاد در ترجمه‌هاي شهيدي و فيض‌الاسلام)

Cognitive metaphors and the impact on the translation of Nahjul Balagha (case study of the sermon of Jehad in translation of Shahidi and Feyzol-Islam

محققان در اين مقاله با بررسي استعاره‌هاي مفهومي در خطبة جهاد ميان متن نهجالبلاغه به عنوان متن مبدأ و دو ترجمة فارسي آن، از محمدجعفر شهيدي و علي‌نقي فيض‌الاسلام به عنوان متون مقصد، به دنبال پاسخگويي به اين پرسشها هستند كه چگونه تفاوت‌هاي فرهنگي بر ترجمة مفاهيم انتزاعي و يا تعابير استعارة مفهومي اثر مي‌گذارد؟ نقش مترجم در ترجمة تعابير استعاري چه بوده‌است؟ لذا نويسندگان با در نظر گرفتن آنچه مندلبيت دربارة ارتباط استعاره‌ها و الگوهاي فرهنگي بيان كرده، استعاره‌هاي مفهومي را به دو دستة استعاره‌هاي مشترك و استعاره‌هاي خلاقه تقسيمبندي نموده‌اند و با استفاده از روش تحليل استعاره، آن‌ها را در سه سطح زباني، مفهومي و پردازشي بررسي كرده‌اند. نتايج بهدست آمده نشان ميدهد كه مترجمان در ترجمة اين خطبه به واسطة اشتراكات فرهنگي ميان تمدن ايراني و عربي در دامنة فرهنگ اسلامي، كمتر دچار لغزش و انحراف از زبان مقصد شده‌اند و در مقابل، هر دو مترجم در برخي موارد به واسطة رويكرد متفاوتي كه در ترجمه داشته‌اند، از تعبيرهاي زباني متفاوتي در ترجمة مفاهيم استعاري مشترك و متفاوت استفاده كرده‌اند؛ بدين معنا كه در ترجمة شهيدي دستهاي از استعاره‌هاي شناختي بهكار رفته كه مترجم آن‌ها را به واسطة رويكرد بلاغي و ادبي به‌كار برده‌است، در حالي كه در متن اصلي بهكار نرفته‌است. فيضالاسلام نيز استعارههاي خلاقانهاي بهكار برده كه در متن اصلي وجود ندارد و كاربرد آن به دليل رويكرد تفسيري و سادهسازانة مترجم است

In this paper, the researchers investigating the conceptual metaphors in the context of Jehad`s sermon between Nahjul Balagha as the source text and two Persian translations of it, from Dr. Mohammad Jafar Shahidi and Ali Naghi Feyzol-Islam as the target texts. They seek to answer the following questions: how cultural differences affect the cultural translation of abstract concepts or conceptual metaphorical meanings? What is the role of translator in translating metaphorical interpretations? Considering what Mandelbit states about the relationship between metaphors and cultural methods, metaphors in context divides into two classes; collective metaphors and creative metaphors and studies it in three levels, conceptual, processive and lingual using the metaphor analysis method. The results reveal that in translating this sermon, translators rarely involved in mistakes and digression of target language, due to the common aspects of Iranian and Arabic culture in the common Islamic cultural domain. In return, both translators in some cases used different explanatory languages in translating common and different metaphor concepts, because of their different translation approaches. It means Dr. Shahidi utilized some cognitive metaphors in translation through a rhetorical and literary approach that not utilized in the source text. Feyzol-Islam also utilized creative metaphors due to the explanatory simplistic approaches of the interpreter.