فرهنگ‌نگاري در قلمرو زبان‌شناسي شناختي

Lexicography in the Framework of Cognitive Linguistics

پس از گذشت تقريباً چهل سال از معرفي زبان‌شناسي شناختي حوزه‌ي پژوهش‌هاي نظري اين شاخه از زبان شناسي به كاربردهاي آن در ساير رشته‌ها گسترش يافت. طي اين دوران مطالعات واژگاني از جمله مهم‌ترين دل‌مشغولي‌هاي زبان‌شناسان شناختي بوده كه تأثير زيادي بر اين حوزه گذاشته و جان تازه‌اي به آن بخشيده است. جستار حاضر با طرح اين پرسش كه دستاوردهاي زبان‌شناسي شناختي چگونه و تا چه اندازه مي‌تواند به‌ كارِ فرهنگ‌نگاري به‌شيوه‌ايي منسجم و عملي درآيد، به بررسي سه جنبه از مفاهيمِ شناختيِ ساختِ معنايِ واژگاني يعني اهميت اثرات سرنمون بر ساختار واژگاني، تعامل‌پذيريِ چندمعنايي و ماهيتِ نظام‌مندِ چندمعنايي پرداخته است. موارد پيش-گفته در شكل‌گيري برخي از مهم‌ترين اصول و مفاهيم نظري زبان‌شناسي شناختي نقش داشته‌اند. و نمي‌توان اهميت هر يك از آنها را در امر فرهنگ‌نگاري از نظر دور داشت.

Passing nearly forty years of introducing cognitive Linguistics in 1970s and 1980s as a flexible approach consisting of different theories which have originally common basis, theoretical framework of this discipline of linguistics has applied to other disciplines. In This period, lexical studies have been the major interest of cognitive Linguists having had a profound impact on it and renewed lexical studies. The present article addressing the question of how and to some extent it is possible to use the achievement of cognitive linguistics in scientifically and practically dictionary compiling, discusses three aspects of the Cognitive conception of lexical semantic structure: the importance of prototypically effects for lexical structure, the intractability of polysemy, and the structured nature of polysemy. Each of the above mentioned points inspires a specific conclusion for some of the significant theoretical concepts and principals of Cognitive Linguistics that it vindicates existing aspects of lexicographical practice