جايگاه تفكر نقادانه در نظام آموزشي ايران

The Place of Critical Thinking in Iranian Educational System

در نظام هاي آموزشي سراسر دنيا، انگاره آموزش تفكر در سطوح عاليتر از يك سو و استفاده از مطالب درسي به عنوان ابزاري براي تفكر از سوي ديگر سبب شده تا تفكر نقادانه به عنوان يك مفهوم بنيادين و يك آرمان آموزشي مطرح شود. انجام پژوهش به منظور فهم اينكه تفكر نقادانه به عنوان آرماني آموزشي تا چه ميزان واقعيت آموزشي پيدا كرده از اهميت بسزايي برخوردار است. اين پژوهش بر آنست تا جايگاه تفكر نقادانه در نظام آموزشي ايران را مطالعه و بررسي كند. در اين راستا با بهره گيري از پرسشنامه هاي موجود و بومي سازي آنها از 300 شركت كننده بزرگسال داراي مدرك ديپلم تا دكتري تخصصي مصاحبه به عمل آمد. نتايج پژوهش نشان داد كه بيشتر شركت كنندگان آشنايي كافي با تفكر نقادانه و نقش آن در آموزش ندارند و آموزش به شيوه سنتي كه متمركز بر حفظ مطالب درسي باشد را تجربه كرده اند. تفاوت معنا داري بين رشته هاي مختلف يا رده هاي تحصيلي مختلف مشاهده نشد.

In the educational systems around the world the idea of teaching 'how to think' rather than 'what to think' on the one hand and the use of content as a thinking tool within various disciplines has turned Critical Thinking (CT) into a substantive concept and an educational ideal. Conducting research to realize to what extent critical thinking as an educational ideal has become an educational reality is essential. This study aims to investigate the Iranian educational system with a focus on critical thinking. A nationwide survey was conducted among 300 school and university students and graduates. The results revealed that an overwhelming majority of Iranian graduates in all levels of education from diploma to PhD lack a substantive concept of CT and experienced a more or less didactic paradigm of education which focuses on mere memorization. Comparison of different groups of graduates belonging to various disciplines did not show significant differences as well.