بررسي تاثير شرايط محيطي بر ميزان و تركيبات شيميايي روغن اسانسي گياه پونه آبي(.Mentha aquatica L) از رويشگاه هاي مختلف استان مازندران

The impact of the environmental factors on yield and chemical compositions of essential oil of water mint, Mentha aquatica L. from different habitats of Mazandaran province

گياه پونه آبي در استان هاي شمالي ايران به صورت وسيع مي رويد. بخش هاي هوايي گياه پيش از مرحله گلدهي و نمونه هاي خاك در فصل بهار سال 1392 از 4 منطقه مختلف از شرق تا غرب استان مازندران شامل ساري، بابل، نوشهر و تنكابن و در سه تكرار جمع آوري شد. استخراج اسانس به روش تقطير با آب و با استفاده از دستگاه كلونجر انجام شد و بازده اسانس در مناطق مختلف محاسبه شد. جداسازي و شناسايي تركيبات مختلف تشكيل دهنده اسانس توسط دستگاه گاز كروماتوگرافي GC و GC/MS انجام شد. ويژگي هاي خاك شامل مقدار عناصر، ميزان pH و هدايت الكتريكي(EC) اندازه گيري شد. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار SAS 9.1 انجام گرفت. نتايج نشان داد كه بازده اسانس با سه تكرار براي هرمنطقه بر اساس وزن خشك گياه بين 0/245 % در ساري (شرق استان) تا (0/474%) در نوشهر (غرب استان) است. تعداد تركيبات تشكيل دهنده اسانس روندي معكوس نشان داد به گونه اي كه اسانس نمونه گياهي نوشهر داراي كمترين تعداد تركيبات (26 تركيب) و اسانس نمونه ساري داراي بيشترين تعداد تركيبات (34) تركيب بود. شاخص ترين تركيبات اسانس منتوفوران، ترانس- كاريوفيلن، اوكاليپتول، جرماكرن- دي و ويريدي فلورول بودند. نتايج آزمايش هاي خاك نشان داد كه كاهش اسيديته و هدايت الكتريكي خاك، افزايش مقدار نيتروژن، فسفر و عناصر آلي و مغذي خاك و بارندگي بيشتر در غرب استان منجر به توليد بيشتر اسانس شده اما افزايش اسيديته و هدايت الكتريكي در شرق موجب تعداد بيشتر اجزاي اسانس شد.

Water mint grows widely in Northern provinces of Iran. Plant shoots and soil samples have been collected before flowering phase from four different sites, east to the west of the province including Sari, Babol, Nowshahr and Tonekabon in the spring season 2013 in three replications. Essential oil extraction was carried out by hydro distillation method with Clevenger apparatus and essential oil yield has been calculated in different localities. Isolation and identification of the essential oil components have been carried out with Gass Cromatography (GC) and GC/MS. Soil features including elements amount, acidity (pH) and electrical conductivity (EC) have been measured. Data analysis has been carried out with SAS software ver. 9.1. The results indicated that the essential oil yield based on dry plant weight was between 0.254% in Sari (east of the province) to 0.474% in Nowshahr (west of the province). The number of essential oil components showed a reverse trend in which the oil of Nowshahr consisted of the least components (26 components) and the oil of the Sari composed of the most (34 components). The most characteristic constituents of the oils were menthofuran, trans-caryophyllene, Eucalyptol, Germacrene- D and viridiflorol. The results of the soil experiments showed that decreasing of the soil pH and EC, increasing in N, P and soil organic and nutrient elements and more precipitation in the west of the province resulted in more oil yield but increasing of the soil pH and EC in the east leads to more components of the oil.