كليدواژه :
رنج , آفرينش , عشق , جبر , اختيار
چكيده فارسي :
رنج پديدهاي انساني و فراگير است كه در طول تاريخ مورد توجه مكاتب فلسفي، عرفاني و روانشناختي بوده است. با نگاه به بحث هاي مربوط به رنج با موضوع و يا پرسشي مشترك مواجه مي شويم و آن اين است كه رابطۀ رنج و شر با خداي آفريننده و آفرينش مبتني بر خير چيست؟ خداباوران به اين پرسش پاسخ هاي
متفاوتي داده اند و كوشيده اند تا توجيه مناسبي براي اين پرسش بيابند. يكي از آنان جلال الدين محمد بلخي (604-672ق) است. موضوع رنج در انديشۀ وي، با تأكيد بر مثنوي معنوي از دو جهت داراي اهميت است: نخست اينكه ريشه ها و مباني فكري او كه برگرفته از تفكر اسلامي است، و دوم تأثير انديشه هاي برهان
الدين محقق ترمذي كه طريقه اش بر پايۀ رياضت و ملامت بود، و نيز شمس تبريزي، كه بر عشق و جذبه تأكيد داشت. مولوي، به عنوان مسلماني ديندار، در مسير شناخت انواع رنج و راه هاي مقابله با آنها از راه جهان بيني ديني وارد مي شود. او ابتدا به آفرينش هدفمند الهي اشاره مي كند، سپس با مطرح كردن بحث جبر و اختيار، كه از يك سو با آفرينش، و از سوي ديگر با مفهوم رنج در ارتباط است، رنج حقيقي را برگرفته از عشق الهي توصيف مي كند و راه درمان آن را به اختيار تسليم جبر الهي شدن، و در نهايت، وصال با حقيقت مطلق ميداند. استفادۀ مكرر وي از احاديث و روايات اسلامي، نشان دهندۀ تأثير آموزه هاي اسلامي بر انديشۀ اوست.
چكيده لاتين :
As a fact of sentient life, suffering is a concomitant problem of the human existence. Throughout the history people from different backgrounds and points of view, such as psychological, philosophical and mystical, have tried to solve this problem. Thus suffering, more than any other fact of human life, raises the philosophical questions that religion customarily tries to answer; questions such as: Is there any relation between suffering and evil? As the absolute Good, what is the role of God in relation to suffering and evil? What is the best remedy of human suffering? Theists answered to these questions in different ways. Rumi was one of them who tried to find reasonable explanations. His reflections about suffering, as revealed in Mathnavī, can be traced back to his Islamic beliefs on the one hand, and to the teachings of Borhān Al-dīn Tirmadhī, a sufi master who emphasized the blame(malāma) and asceticism (riyada), and Shams Tabrizi, who stressed the importance of love in thariqah (the Path) on the other hand. As a Muslim, Rumi observed the suffering from the Islamic point of view. Firstly, he referred to creation as the purposeful act of God and then by explaining the problem of freedom and determinism, described the true suffering as the sweet fruit of the Divine love, so much so that a true lover should willingly submit her/himself to it. Rumi’s frequent referring to Islamic sayings and traditions is the sign of the influence of religious teachings on him.
