نسبت مفهومي «معنويت» و «دين»

A Probe about the Nuances between Spirituality and Religion

«معنويت» در دوران معاصر، هم در ميان توده مردم و هم در ميان انديشمندان بسيار مورد توجه واقع شده و به مفهومي كارآمد بدل گشته است. با رجوع به ارتكاز عرفي كه از معناي اين واژه وجود دارد و تعاريفي كه انديشمندان از آن به دست داده ‌اند مي‌توان به تعريفي گويا از آن دست يافت. معنويت، مفهومي مستقل جدا از مفهوم دين، عرفان، اخلاق و مفاهيمي از اين دست است، هرچند به لحاظ مصداقي و تحقق خارجي، با آنها ارتباط وثيقي دارد. به عنوان مثال، در تفاوت دين و معنويت مي‌ توان گفت «دين» به امر قدسي در قالب تشكيلاتي نهادي نظر دارد در حالي كه «معنويت» به عناصري هم ‌چون «معنا» و «تعالي» معطوف است، عناصري كه به صورت فردي بايد به تجربه درآيند. در يك جمع‌ بندي، بايد گفت مفهوم معنويت، چرخش قطب نماي فكري، احساسي و جسماني انسان است به سوي امر فرامادي، متعالي و قدسي. اين چرخش بنيادين، همه ابعاد وجودي انسان را اعم از بُعد رواني- تني، بُعد شناختي، بُعد شهودي و بُعد رفتاري تحت الشعاع قرار مي‌ دهد و به زندگي و جهان معنا مي‌ بخشد.

The subject of spirituality is now an important academic field. Certainly a growing interest in spirituality is one of the most striking aspects of contemporary culture. So, we have to provide a correct definition of it. According to several definitions and popular usage, spirituality differs from religion, mysticism and ethics. Spirituality, as an apriori concept, is not dependent to the concept of religion. There is now a prevalent idiom that says: “I am spiritual but not religious” (SBNR). Why so many people are SBNR? One reason is that religion is more dogmatic and stable than spirituality. Spirituality is interwoven with some kind of freedom, but religion impose and dictate complete obedience. The key features of spirituality consists of an existential return toward a transcendental and sacred entity. This return which manifests in many aspects such as pschico-somatic, cognitive, intuitive and behavioral aspects of men, is an essential factor in making life meaningful.