پايش و پيش بيني تغييرات كاربري/پوشش اراضي و ارتباط آن با خشك‌سالي (مطالعه موردي: زير حوزه پارسل B2، حوزه آبخيز زاينده‌ رود)

Monitoring and prediction land use/ land cover changes and its relation to drought Case study: sub-basin Parsel B2, Zayandeh Rood watershed

تغييرات كاربري اراضي و پوشش زمين به دليل تأثير بر اكوسيستم‌هاي طبيعي به يك نگراني براي حافظان و مديران منابع طبيعي تبديل‌شده است. تحقيق حاضر باهدف پيش‌بيني تغييرات كاربري اراضي و پوشش زمين و همچنين بررسي ارتباط خشك‌سالي با اين تغييرات در زير حوزه پارسل 2B با مساحت 21100 هكتار با استفاده از مدل زنجيره‌اي ماركوف و شاخص استانداردشده بارش (SPI) انجام شد. به اين منظور با استفاده از تصاوير پيش‌پردازش شده سنجنده‌هاي ETM +، TM و OLI به ترتيب براي سال‌هاي 1365، 1380 و 1395، نقشه كاربري اراضي و پوشش زمين به روش طبقه‌بندي نظارت‌شده حداكثر احتمال تهيه شد. به‌منظور صحت سنجي مدل زنجيره‌اي ماركوف، نقشه كاربري اراضي و پوشش زمين براي سال 1395 پيش‌بيني و با نقشه كاربري مرجع 1395 مقايسه شد، پس از اطمينان از صحت نتايج پيش‌بيني براي سال 1395 اقدام به پيش‌بيني كاربري اراضي و پوشش زمين براي سال 1410 شد. نتايج تحقيق نشان‌دهنده داد كه بين تغييرات كاربري اراضي و پوشش زمين با وضعيت خشك‌سالي ارتباط وجود دارد. بر اساس يافته‌هاي پيش‌بيني‌شده، براي سال 1410 كشاورزي ديم به ميزان 6.95 درصد افزايش و اراضي مرتعي به ميزان 6.66 درصد كاهش مساحت خواهند داشت. بنابراين در صورت وقوع خشك‌سالي و رها شدن اراضي كشاورزي ديم، فرسايش خاك افزايش خواهد يافت و همچنين فشار چرا بر مراتع باقي‌مانده سبب تخريب اراضي مرتعي خواهد شد. بنابراين اگر راهبرد فعلي استفاده از زمين با مديريت فعلي ثابت باقي بماند تخريب اراضي در منطقه اجتناب‌ناپذير خواهد بود.

Land use and land cover (LULC) change because of its impact on natural ecosystems has become a concern for natural resources protectors and managers. The present study aimed to predict LULC changes and also to study the relation of drought with these changes in the sub-basin Parsel B2 with an area of 21100 hectares using CA-Markov model and Standard Precipitation Index (SPI). For this purpose, using the preprocessed images of the sensors TM, ETM+, and OLI for the years 1986, 2001 and 2016, respectively, the LULC map was provided with supervised classification and maximum likelihood method.To validate the CA-Markov model, the LULC maps have been predicting for 2016 and they were compared to the reference land use map of 2016. After ensuring the accuracy of the predicted results for the year 2016, the related land use and land cover maps were predicted for the year 2030. The result showed a relation between LULC changes and drought condition. Based on result predicted for the year 2030, rain-fed agriculture 6.95% increase and range land 6.66% decrease in area. Thus In the event of drought and abandonment rain-fed agriculture land, soil erosion, increasing and also grazing pressure on the remaining range land causing range land degradation. Therefore, if the current land use strategy with current management remain, land degradation in the region will be inevitable.