ارزيابي روشهاي مختلف تعيين ضريب شكل براي برآورد حجم درختان صنوبر و دارتالاب دست كاشت (منطقه كلوده- استان مازندران)

Assessment of Different Methods of Form Factor Determination for Volume Estimation of Planted Populus deltoides and Taxodium distichum Trees (Klodeh Region– Mazandaran Province)

يكي از عوامل مهم در تعيين حجم درختان سرپا براي بهره‌برداري مطابق با اصول بوم‌ شناختي، انتخاب و محاسبه ضريب شكل مناسب است. در تحقيق حاضر براي دو گونه تند رشد صنوبر شرقي و دارتالاب، چهار نوع ضريب شكل شامل واقعي، طبيعي، مصنوعي و هوهنادل ارزيابي گرديد. به اين منظور 12 اصله درخت از هر توده در 4 طبقه قطري از 10 تا 45 سانتي‌متر به‌صورت تصادفي انتخاب و قطر برابرسينه و ارتفاع كل درختان اندازه‌گيري گرديد. سپس حجم واقعي تنه هر درخت با استفاده از رابطه‌هاي حجم استوانه و اسماليان تعيين و در مرحله بعد نيز ضريب شكل‌هاي واقعي، طبيعي، مصنوعي و هوهنادل محاسبه شد. براي بررسي وجود اختلاف آماري معني‌دار بين روش‌هاي مختلف تعيين ضريب شكل، از تجزيه واريانس و براي مقايسه ضرايب با ضريب شكل واقعي از آزمون دانت استفاده شد. نتايج نشان داد در صنوبر، ضريب شكل مصنوعي (0/50) با ضريب شكل واقعي (0/515) و در دارتالاب، ضريب شكل هوهنادل (0/52) با ضريب شكل واقعي (0/489) اختلاف معني‌داري نداشته (p < 0/05) و نزديك‌تر بودند. هم‌چنين ضريب شكل طبيعي و مصنوعي در طبقات مختلف قطري از نظر روند تغييرات با افزايش قطر تفاوتي نداشتند. در حالي‌كه مقادير ضريب شكل واقعي و هوهنادل با تغييرات قطر برابر سينه از روند تغييرات خاصي برخوردار نبودند. به‌طور كلي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه ضريب شكل مصنوعي مي‌تواند به‌عنوان ضر‌يب شكل مناسب و كارآمد براي دو گونه مورد‌نظر در اين تحقيق مورد استفاده قرار گيرد

One of the most important factors in determining the volume of trees is selection of appropriate form factor. In the present study, four different methods of form factor calculation were evaluated for two rapid growth species including Populus deltoides and Taxodium distichum. For this purpose, in each stand, 12 trees per 4 diameter class ranging from 10 to 45 cm in DBH were randomly selected and diameter at breast height of all trees was measured. Then, using sectional measurement (cylindrical volume formula and Esmalyan) method, the actual volume of each tree was calculated. Also, Real (Fr), Normal (F0.1), Artificial (F1.3) and Hohenadl (Fh) form factors were measured. Analyses of variances were used to investigate any significant differences between the calculated coefficients. Dunnettʹs test was used to explore significant differences between various methods of coefficient calculation and the real form factor coefficients. Results showed that for Populus deltoides, artificial form factor (0.50) was closer to the real form factor (0.51) while for Taxodium distichum, hohenadl form factor (0.52) was closest to the real form factor (0.50). In addition, natural and artificial form factors were related to DBH, but real and hohenadl form factors were not related to DBH. Artificial form factor can be used for both species in this study as a suitable and useful form factor.