اثر سد زاينده‌رود بر جوامع بزرگ بي‌مهرگان كفزي و كيفيت آب رودخانه زاينده‌رود با استفاده از شاخص‌هاي زيستي BMWP و ASPT

Impacts of Zayandehroud Dam on the Macro-benthic Invertebrate and Water Quality of Zayandehroud River using BMWP and ASPT Biological Indices

سدها منافع زيادي براي جوامع انساني فراهم مي‌كنند. اما در حال حاضر از مهم‌ترين عوامل موثر بر تخريب زيستگاه‌ها و تغييرات هيدرولوژيك آب‌هاي جاري محسوب مي‌شوند. به‌منظور ارزيابي اثرات اكولوژيك سد زاينده‌رود بر جوامع كفزي و كيفيت آب اين رودخانه، با استفاده از شاخص‌هاي زيستي BMWP و ASPT، تعداد 6 ايستگاه نمونه‌برداري در بستر رودخانه انتخاب و از طريق نمونه‌برداري با 3 تكرار در هر ايستگاه، وضعيت بزرگ بي‌مهرگان كفزي آن به‌روش كمي از تيرماه 1392 تا خرداد 1393 با تناوب 45 روز يك‌بار بررسي شد. كفزيان شناسايي شده متعلق به 31 خانواده از 16 راسته و 7 رده بودند. نتايج مقايسه ميانگين شاخص BMWP در ايستگاه‌هاي مورد مطالعه بسيار معني‌د‌ار (p < 0/001) و در بين فصول مختلف سال در همه ايستگاه‌ها به‌جز ايستگاه آورگان معني‌دار (p < 0/05) بود. شاخص ASPT نيز بين ايستگاه‌ها اختلاف بسيار معني‌دار نشان داد (p < 0/01). علاوه بر آن محاسبه شاخص تنوع شانون نيز نشان داد كه ايجاد سد زاينده‌رود به‌دليل تغيير در عمق، شدت و سرعت جريان آب و ساختار بستر باعث ايجاد تغييرات قابل توجه در تنوع و تركيب جوامع كفزي پايين دست سد شده است.

Dams provide benefits for human societies, but now they are considered as one of the most important factors influencing habitat degradation and changing the hydrological water flow. In order to study the ecological effects of Zayandehroud Dam on the benthic communities and water quality of Zayandehroud river, six sampling stations were selected on the river substrate using biological indicators such as BMWP (Biological Monitoring Working Party) and ASPT(Average Score Per Taxa). Then, a quantitative survey of the macro- benthic invertebrates fauna was conducted with 3 replications at each station, from July to June 2014 with a 45- day interval period. The identified macro-benthic invertebrates belonged to 31 families, 16 orders and 7 classes. The results of BMWP index showed significant differences among sampling stations (p<0.001), and significant difference between seasons in all stations except Overgan station (p<0.05). ASPT index also revealed significant differences among the stations (p<0.01). In addition, the results of Shannon diversity index indicated that Zayanderoud Dam construction, has changed diversity and composition of downstream benthic communities due to alterations in the depth and speed of the water flow, as well as substrate structure.