كاربرد كنايه در پرتو آياتي از قرآن كريم

Use of Allusion in Some Quran Verses

بيان صريح بعضي از معاني خوشايند نيست، ولي به وسيلة كنايه، همان معاني را مي‌توان با اسلوبي مؤثّر و بليغ بيان نمود. كنايه از تصريح بليغ‌تر است، چراكه كنايه مانند ادّعاي مفهومي است با ارائة دليل. كنايه ذكر ملازم معنايي است تا ذهن مخاطب را از آنچه در كلام آمده، به آنچه نيامده منتقل كند. استفاده از كنايه در كلام علل گوناگوني دارد كه از جملة آنها مي‌توان به رعايت ادب، تصويرگري، استدلال، تزيين سخن و يا جذابيّت بخشيدن به كلام اشاره كرد. قرآن به تمام قواعدي كه به سخن، زيبايي و عمق مي‌بخشد، توجّه نموده است. يكي از صنايع لفظي و معيارهاي زيبايي سخن، «كنايه» است كه قرآن از آن بهرة فراوان برده است و در موارد گوناگون و به انگيزه‌هاي متفاوت، تعابير كنايي دارد. در مقالة حاضر، به روش توصيفي ـ تحليلي و با بررسي موردي 16 آيه از آيات قرآن كريم، كاربردهاي مختلف اين شيوة بياني بررسي شده است.

Explicit expression of certain meanings is not favorable, but through allusion, those meanings can be expressed in more effective and eloquent ways. Allusion is more eloquent than explicit expression since it is similar to a claim with presenting evidence, it is an expression which aims to direct the mind of the reader from what has been said to what has not been said. Using allusion has different aims such as politeness, imagery, reasoning, and adornment or attraction of speech. Quran has paid attention to all aspects which can add to the attraction of discourse. One such device is allusion from which Quran has greatly benefitted, and it has been used in different occasions and with various aims. In this paper, with a descriptive-comparative approach and through the case studies of 16 verses, the different usages of this device has been investigated. The verses of each semantic area are related to each other using different devices such as inclusion, referral of adverbs, comparison, and simile.