تأثير برنامه آموزش ارتقاي سلامت بر سبك زندگي نوجوانان مبتلا به تالاسمي ماژور

Evaluating the Effect of Health Promoting Education plan on Adolescents’ Lifestyle in patients with Thalassemia Major

مقدمه: امروزه بهبود سبك زندگي و ارتقاي سلامت يك نياز اساسي براي جامعه بشري است. پژوهش حاضر باهدف تعيين تاثير برنامه آموزش ارتقاي سلامت بر سبك زندگي نوجوانان مبتلا به تالاسمي ماژور انجام‌ شد. روش كار: پژوهش حاضر يك مطالعه نيمه تجربي تك گروهي از نوع قبل و بعد مي‌باشد كه بر روي 34 نفر از نوجوانان مبتلا به تالاسمي تحت درمان در بيمارستان طالقاني گنبدكاووس انجام‌ شد. مداخله آموزشي در قالب يك برنامه ارتقاي سلامت در ابعاد تغذيه، فعاليت فيزيكي و مديريت استرس در پنج مرحله طراحي و در شش جلسه آموزشي 60 دقيقه‌اي، در طي 3 هفته در دو گروه آموزشي 17 نفري با هدف ايجاد تغييرات مثبت در سبك زندگي نوجوانان اجرا شد. سبك زندگي نوجوانان در ابعاد تغذيه، فعاليت فيزيكي و مديريت استرس در سه مرحله‌ي قبل از آموزش، بلافاصله و يك ماه پس از مداخله آموزشي با استفاده از پرسشنامه استاندارد رفتارهاي ارتقا دهنده سلامت (HPLP II) مورد ارزيابي قرار گرفت. تجزيه‌وتحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 17 و آزمون اندازه‌گيري‌هاي مكرر انجام شد. يافته‌ها: ميانگين و انحراف معيار نمرات حاصل از بررسي سبك زندگي نوجوانان مبتلا به تالاسمي ماژور در سه زمان قبل از آموزش، بلافاصله و يك ماه بعد از مداخله آموزشي به ترتيب 2/89 ± 34/17، 3/4 ± 38/79 و 3/5 ±77/7 بود. آزمون اندازه‌گيري‌هاي مكرر اختلاف معني‌دار را نشان داد (p < 0/01). بدين ترتيب فرضيه پژوهش تحت عنوان "برنامه آموزش ارتقاي سلامت در ابعاد تغذيه، فعاليت فيزيكي و مديريت استرس بر سبك زندگي نوجوانان مبتلا به تالاسمي ماژور تاثيرگذار است" تاييد شد. نتيجه‌گيري: تدوين و اجراي برنامه‌هاي آموزش ارتقاي سلامت براي نوجوانان مبتلا به تالاسمي ماژور مي‌تواند موجب بهبود رفتارهاي ارتقا دهنده سلامت و درنتيجه سبك زندگي آنان در ابعاد گوناگون گردد. بنابراين توصيه مي‌شود برنامه آموزش ارتقاي سلامت به‌عنوان يك بخش مهم از برنامه‌هاي مراقبتي اين بيماران در نظر گرفته شود تا بيماران فعالانه در امر مراقبت از خويش شركت كرده و در زندگي روزانه به خودكارآمدي دست يابند.

Introduction: Today, healthy lifestyle and health promotion is a fundamental need in the world. This study was designed to evaluate the effect of health promoting education plan on lifestyle of adolescents with thalassemia major. Methods: This quasi-experimental study was conducted by one group of 34 adolescents with thalassemia major, who were being treated in Taleghani Hospital at Gonbad-Kavoos, Iran. Educational interventions (educational plan with five A) were carried out in six sessions -60 minutes each- for three weeks in two groups of 17 participants. Data collection was performed by two questionnaires, demographic-clinical information sheet and Health Promoting Lifestyle Profile II” (HPLP II) in dimensions of nutrition, physical activity and stress management, before education, immediately, and one month after an educational intervention. SPSS version 17 software and repeated measures statistics were used for data analysis. Results: The mean scores for overall lifestyle profile in educating dimensions, before, immediately and one month after the intervention were 34.7 ± 2.89, 38.79 ± 3.4 and 77.7 ± 3.5, respectively, and showed a significant difference (P < 0.01). Therefore, our hypothesis of “health promoting education plan has an effect on lifestyle of adolescents with thalassemia major on the dimensions of nutrition, physical activity and stress management” was accepted. Conclusions: Pediatric nurses should prepare and apply educational interventions for adolescents with thalassemia major. These plans can improve health promoting behaviors in adolescents’ lifestyle in different dimensions. Therefore, in adolescents with thalassemia major, health promoting plans should be considered as an important part of care–treatment plan, so that patients will actively participate in their health care programs and have access to self-efficacy materials in everyday living.