استخراج شاخصه‌هاي «نظريه» در اقتصاد متعارف و ارزيابي اين شاخصه‌ها مبتني بر آراء شهيد سيد محمدباقر صدر

Extraction of 'Theory' Characteristics in Conventional Economics and Evaluation of This Characteristics Based on Seyyed Muhammad Bagher Sadr's Opinions

نگاه مرسوم اين است كه «نظريه اقتصادي» داراي ماهيت و مفهومي متعين است و اقتصاددانان مختلف نسبت به چيستي اين ماهيت اجماع نظر دارند. در اين نوشتار به‌منظور ارزيابي اين مدعا، مروري تاريخي و تحليلي بر مفهوم نظريه مي‌شود. شيوه‌ي نگارش در اين مقاله، تحليلي فلسفي است. ابتدا به بررسي تاريخي نحوه پديدار شدن اين مفهوم در ميان اقتصاددانان پس از دوران رونسانس پرداخته شده است. سپس اين پرسش دنبال شده است كه آيا مي‌توان شاخصه‌هاي منسجمي را براي نظريه در اقتصاد متعارف يافت؟ در مرحلۀ بعد نيز تلاش شده است ابعاد مختلف پاسخ به اين پرسش به آراء شهيد سيد محمدباقر صدر ارجاع داده شود و منظر ايشان نسبت به اين مفهوم استخراج شود. اين‌كه اقتصاددانان در طول تاريخ نسبت به مفهوم و ماهيت نظريه داراي اجماع بوده‌اند و اين‌كه تعريف مشخص و متعيني نسبت به ماهيت نظريه در اقتصاد وجود داشته باشد، امري مردود است. اما من حيث المجموع مي‌توان شاخص‌هايي غير اجماعي را معرفي كرد كه بتوانند ابعاد مفهومي «نظريه» در اقتصاد را روشن سازند. ابتنا بر جزء نگري و فردگرايي روش‌شناختي، استقلال نظريه از روش و از نظريه‌پرداز(علمي بودن، واقع‌نمايي، و تبييني بودن نظريه)، ابتناي نظريه اقتصادي متعارف بر عامل واحد، امكان استقلال شاخه‌هاي دانشي و تخصصي شدن نظريات، حاكميت منطق رياضي بر نظريات و حاكميت روش تجربي بر نظريات اقتصادي از ويژگي‌هاي اساسي «نظريۀ اقتصادي» هستند كه شهيدصدر هر كدام از اين شاخصه‌ها را مورد انتقاد قرار مي‌دهد.

Conventional approach considers explicitly a concrete and precise concept for ‘theory’ insofar as you think all economists look at the clear concept. In order to evaluating this approach, we survey concept of ‘theory’ in historical and analytical perspectives. In this philosophical analytical article after historical survey around modality of ‘Theory’ appear among Renaissance economists, we follow the possibility of founding the coherent characteristics for Economic Theory. Then we referred our results to Sadr’s points of view. It is rejected that: economists have a consensus about nature of theory and there is a specific and clear definition for this word. But we can extract some nonconsensus characteristics that can show some dimensions of economic theory. Based on Methodological Individualism and Methodological Partialism, Independence of Theory from Method and From theorist (be Scientific, realistic and explanatory), based on unique analytical factor, possibility of independence of knowledge disciplines and theory specialization, mathematical logic governance on theories and empirical method governance on theories are basic affaires of Economic theories that Sadr criticize all of them.