عناصر زيبايي شناختي در ديوارنگاره هاي قاجاري معراج پيامبر(ص) (تطبيق با تصاوير چاپ سنگي و نگارگري و تمركز بر صحنه ملاقات شير و پيامبر)

ديوارنگاري در عصر قاجار، بسته به محل اجرا و مضمون آثار آن، شامل گونه هاي متعددي ازجمله انواع ديوارنگاري در ابنيه سلطنتي، خانه هاي شخصي، اماكن عمومي و اماكن مقدس و نيز عناوين دودماني، حماسي، نفساني و مذهبي است. همچنين ديوارنگاره هاي مذهبيِ آرامگاه ها و بقاع متبركه، خاصه آن هايي كه موضوع معراج پيامبر(ص) را بازنمايي مي كنند، در برخي بناهاي اين دوره مشاهده مي شود. مراحل و منازل معراج پيامبر(ص) اگرچه به شيوه هاي مختلف در نگارگري ها و چاپ هاي سنگي نمود يافته و دستمايه كار هنرمندان قرار گرفته، اما كمتر در رسانه كهني مانند ديوارنگاري و نقاشي هاي عاميانه قاجاري بررسي شده است. ديوارنگاره ها از نظر ساختار و زيبايي شناسي شاخصه هايي دارند كه دقت در آن ها پرسش هايي را مطرح مي سازد، ازجمله اينكه عناصر ساختاري و زيبايي شناختيِ ديوارنگاره هاي قاجاري كه شمايل حضرت رسول را در معراج به تصوير كشيده اند كدام اند؟ نحوه ترسيم و ارائه اين عناصر چگونه بوده و وجه تشابه يا تمايز آن ها با نمونه هاي مشابه در چاپ سنگي و نگارگري ادوار گذشته تا چه ميزان است؟ حاصل اين پژوهش كه به روش توصيفي- تحليلي و تطبيقي انجام گرفته، بيانگر آن است كه تعدد و ميزان پراكندگي معراج نگاره هاي ديواري (همانند ديگر نقاشي هاي مذهبي بقاع)، در استان هاي شمالي بيشتر است و صحنه «ملاقات با شير»، به دليل گرايشات رايج شيعي، اهميت و برتري دارد؛ اما در دو حوزه نگارگري و چاپ سنگي، مراحل و مراتب بيشتري از اين واقعه تصويرسازي شده است. شيوه اجرا و تزيين، نحوه ترسيم عناصر و قلم گيري پيكرها، كيفيت رنگ آميزي، قدمت رسانه، ابعاد، و به طور كلي جزئيات و ظرايف تصوير، از ديگر مباحث قابل ذكر و تطبيق در اين زمينه است. محوريت و مركزيت پيكر و شخصيت پيامبر و حمد و ثناگويي ايشان در حين عروج، تناسب پوشش و آرايش عناصر در تناسب با ويژگي هاي هر عصر، و نيز نبود تكنيك ژرف نمايي در كنار نمايش لحظه اوج رويداد با جنبه هايي كمابيش حماسي، از اشتراكات هر سه حوزه شمرده مي شود.