پرخواني و ذكر خنجر: بقاياي اعتقادات كهن در ميان تركمن هاي تركمن صحرا

بسياري از باورها و اعتقادات كهن تركمن ها را مي توان در قالب بازنمايي ها و رفتارهاي آييني آنها بازجست. آيين هايي همچون پرخواني يا ذكر خنجر نمادي از تصورات و باورهاي كهن آنها هستند، بسياري از اعتقادات راه يافته از جوامع همجوار يا اديان پيش از اسلام و اعتقادات اسلامي را بازتاب مي دهند. در اين پژوهش ضمن بازگويي اطلاعات گردآمده از ميدان تحقيق تلاش شده با بهره گيري از منابع پژوهشي معتبر تحليلي همسونگر از پديدار شناسي نمادهاي ديني- قبيله اي و آيين هاي تركمن هاي تركمن صحرا ارائه شود. مشخص كردن سهم و نقش اعتقادات ايراني و اسلامي در تجلي آيين هاي تركمني هدف ديگري در اين مقاله مي باشد كه همسو با مضمون اصلي است. بررسي انسان شناختي شمنيسم به عنوان اصلي ترين قالب ديني در ميان تركمن ها و تلفيق عناصر ايراني و تصوف اسلامي با آن بخش قابل توجهي از اين پژوهش است كه در مجموع نظام اعتقادي تركمن ها را به تصوير مي كشد. نظام اعتقادي در هر جامعه اي از منطق و الگوي نخبگان و توده مردم تبعيت مي كند كه جريان دين فولكلوريك يا غير رسمي را هم سو با جريان موجه و مقتدرانه دين رسمي به تصوير مي كشد. اين پديده اصطلاحاً «دين عاميانه» ناميده مي شود كه تركيبي است از باورها و تصورات ابتدايي، اسطوره ها، افسانه ها و دين هاي كهن اوليه و مسلك هاي فرعي و قبيله اي به همراه تصويري دستكاري، مجعول و متعادل شده نسبت به دين رسمي. دين عاميانه موضوع بسيار جذابي براي فلكلوريست ها، انسان شناسان و قوم شناسان است تا از خلال محتواي آن بسياري از عناصر تشكيل دهنده و مقوم جهان-بيني و خلقيات و روحيات هستي شناختي آنها را بازشناسي كنند.