پژوهشي درباره آيين وَر در بلوچستان

آيين وَر، نوعي سوگند مقدس ايزدي بوده كه در ايران باستان هنگام محاكمات مشكل و مبهم براي دادرسي به كار مي رفته است. اين نوع سوگند با آتش يا آب انجام مي گرفته است. به گونه اي كه در صورت اثبات نشدن جرم، متهم را با رسومي ويژه، در حضور موبدان وادار مي كردند كه در درون آتش يا آب رود، يا اين كه يكي از اندام خود را با شيئي آتشين و تفتيده مماس كند و بي گناهي خود را به اثبات رساند. در حين اجراي مراسم سوگند، اگر آتش يا آب به متهم آسيبي نمي رساند؛ بي گناهي او ثابت مي شد. شيوه انجام اين آيين و اصطلاحات مربوط به آن، نشانگر رواج آن به صورت گسترده در بلوچستان بوده است. در داستان بلوچي «شهداد و مهناز»، مهناز يكي از دو قهرمان اصلي داستان، به رابطه نامشروع، متهم مي شود و مانند سياوش در شاهنامه، تن به سوگند آتش مي سپارد. وي پس از انجام مراسم و مراحل سوگند، سربلند از درون آتش بيرون مي آيد. اين داستان گمنام ايراني، قابل سنجش با داستان سياوش در شاهنامه است. در اين مقاله علاوه بر مقايسه دو داستان، لغات و اصطلاحات رايجِ مربوط به آيين ور را در زبان بلوچي، با معني ذكر مي كنيم